Από το γαιοκτητικό καθεστώς του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους σε αυτό του Εθνικού Κτηματολογίου

Συγγραφείς: Κωνσταντίνος Παπαχρήστου-Δημητράς, Παναγής Α. Χριστοδούλου
Ειρήνη Γ. Λανταβού, Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου, Χαρίλαος-Ιωάννης Χατζηδημητρίου
Μάρθα-Αγγελική Μαντζαφλέρη, Αντώνιος Λαχανόπουλος, Αναστασία Καρατζά

Στην παρούσα έκδοση περιλαμβάνονται οι εισηγήσεις του έκτου πανελλήνιου συνεδρίου του Κέντρου Κτηματολογικών Μελετών, το οποίο πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Δικηγορικό Σύλλογο Χίου, στο Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο της Χίου στις 9 και 10 Σεπτεμβρίου 2022, με θέμα «Από το γαιοκτητικό καθεστώς του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους σε αυτό του Εθνικού Κτηματολογίου».

Αφορμή για τη συγκεκριμένη θεματική αποτέλεσε η αναγκαιότητα επισκόπησης (μέχρι την αναγωγή σε οριστικοποιημένες κτηματολογικές εγγραφές -ορθές και ακριβείς- που μέλλει να καταστήσουν το τέως οθωμανικό γαιοκτητικό καθεστώς σε τμήμα ακραιφνώς της ιστορίας δικαίου) της μετεξέλιξης των εμπράγματων δικαιωμάτων από το γαιοκτητικό καθεστώς του νεοσύστατου ελληνικού Κράτους σε αυτό του Εθνικού Κτηματολογίου. Και τούτο διότι πρόκειται για ένα από τα θεμελιωδέστερα και δυσχερέστερα ζητήματα στο χώρο του κτηματολογικού, όπως επίσης του εμπράγματου, δικαίου.

Έτσι, λοιπόν, εκλεκτοί εισηγητές παρουσιάζουν στην πρώτη συνεδρία την ένδικη προστασία και την άμυνα επί πρώην οθωμανικής γαίας σε καθεστώς λειτουργούντος κτηματολογίου, ώστε παραδίδοντας τη σκυτάλη σε «ομοτέχνους» τους της δεύτερης συνεδρίας στο επίκεντρο να τεθούν ζητήματα δασικής κι εκκλησιαστικής ιδιοκτησίας στο πεδίο του Εθνικού Κτηματολογίου. Η τρίτη συνεδρία θα επιχειρήσει να κεντρίσει το ενδιαφέρον των συνέδρων με ζητήματα χρησικτησίας, όπως επίσης ανταλλάξιμων γαιών σε καθεστώς κτηματολογίου, ενώ οι εργασίες του πανελλήνιου συνεδρίου μας θα ολοκληρωθούν με την τέταρτη συνεδρία, η οποία είναι αφιερωμένη σε διατοπικά ζητήματα του κτηματολογικού δικαίου, όπως ιδιόμορφα γαιοκτητικά καθεστώτα (Δωδεκανήσων, Μάνης, Κυκλάδων, νήσων του Αιγαίου Πελάγους, Ηπείρου, Αγίου Όρους) αφενός, καθώς επίσης κρίσιμα κτηματολογικά ζητήματα στη νομολογία των δικαστηρίων της Χίου αφετέρου.

Είναι προφανές ότι διακόσια έτη μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος, το δίκαιο της οθωμανικής περιόδου δεν έχει περάσει οριστικά και αμετάκλητα στη σφαίρα της ιστορίας του δικαίου. Η αναδίφηση και σταχυολόγηση των νομολογιακών δεδομένων καταδεικνύει ότι σημαντικός αριθμός αποφάσεων πολιτικών δικαστηρίων κάθε βαθμού επικαλούνται, εφαρμόζουν, εμπνέονται ή ερμηνεύουν διατάξεις του ρωμαϊκού, βυζαντινορωμαϊκού ή οθωμανικού δικαίου. Καθώς οι αποφάσεις αυτές καλούνται να επιλύσουν σημερινά προβλήματα καθιστούν διατάξεις και θεσμούς προγενεστέρων δικαιϊκών συστημάτων άμεσα εφαρμοστέο δίκαιο ή, εντάσσοντας τις διατάξεις αυτές στο δικανικό συλλογισμό ως όρους μιας σύγκρισης, εμπλουτίζουν τον προβληματισμό του εφαρμοστή, του θεωρητικού, αλλά και του κοινωνού του δικαίου. Η πρακτική αξία του συνεδρίου, αλλά και του παρόντος τόμου, καθίσταται λοιπόν προφανής.

Τον γενικό συντονισμό και την επιμέλεια του έργου είχε ο Πρόεδρος και Επιστημονικός Διευθυντής του Κέντρου Κτηματολογικών Μελετών, καθηγητής της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ. Γεώργιος Διαμαντόπουλος, ενώ ο παρών τόμος αφιερώνεται στην ομότιμη καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ. Γιάννα Καρύμπαλη-Τσίπτσιου για την πολυσχιδή προσφορά της στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στο ΚΕΚΤΗΜΕ (υπό την ιδιότητα του Α΄ Αντιπροέδρου) και στο ΔΠΜΣ Κτηματολόγιο: Νομικές, τεχνικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις.