Αρχειοτάξιο 22 Νοέμβριος 2020

Το τεύχος αυτό είναι αφιερωμένο σε ένα από τα πιο κρίσιμα αλλά και ακανθώδη ζητήματα της σύγχρονης κοινωνικοπολιτικής και πολιτισμικής πραγματικότητας: τη λογοκρισία. Πώς μελετάμε, αλλά και πώς ορίζουμε το φαινόμενο της λογοκρισίας σε συνθήκες κοινοβουλευτικής δημοκρατίας; Το αφιέρωμα επιχειρεί να ανοίξει αυτήν τη συζήτηση, στρέφοντας το βλέμμα στην περίοδο που προηγήθηκε της χούντας των συνταγματαρχών –στην «καχεκτική» δημοκρατία της μετεμφυλιακής Ελλάδας– και κυρίως σε αυτήν που ακολούθησε την πτώση της – στη Μεταπολίτευση.
Πρόκειται για δύο διακριτές περιόδους της μεταπολεμικής ελληνικής ιστορίας, όπου στην πρώτη η λογοκρισία αποτελεί τον κανόνα, ενώ στη δεύτερη την εξαίρεση. Σε αυτό το πλαίσιο, φιλοξενούνται πρωτότυπες συμβολές των Ευγένιου Ματθιόπουλου, Μαρίας Χάλκου, Αθηνάς Σκουλαρίκη, Χαράλαμπου Κουρουνδή, Μάνου Αυγερίδη, Ελένης Κούκη, Μάγδας Φυτιλή, Πηνελόπης Πετσίνη, Σπύρου Κακουριώτη, Δημήτρη Παπανικολάου και Γιώργου Σαμπατακάκη, που διερευνούν τις θεσμικές και εξωθεσμικές εκφάνσεις του φαινομένου, καθώς επίσης την ίδια την έννοια της λογοκρισίας και τις προσλήψεις της, σε ένα ευρύ θεματικό φάσμα που περιλαμβάνει τον Τύπο και την Τέχνη, τον πολιτικό λόγο, τον στιγματισμό και την περιστολή της έκφρασης μειονοτικών ομάδων του πληθυσμού. Το αφιέρωμα, σε επιμέλεια Πηνελόπης Πετσίνη, Μαρίας Χάλκου και Στρατή Μπουρνάζου, αποτελεί καρπό του ερευνητικού έργου «Η λογοκρισία στις εικαστικές τέχνες και τον κινηματογράφο: η ελληνική περίπτωση από τα μεταπολεμικά χρόνια μέχρι σήμερα», που διεξάγεται στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου.
Το αφιέρωμα πλαισιώνεται από τις καθιερωμένες στήλες του περιοδικού. Στις «Προσεγγίσεις» ο Λεωνίδας Καλλιβρετάκης επιστρέφει στα προδικτατορικά χρόνια και αφηγείται μια ιστορία «αγοραίου έρωτα και σκευωρίας» με επίκεντρο την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ, ενώ στις «Διασταυρώσεις» η Κωνσταντίνα Σταματογιαννάκη γράφει για τον φωτογράφο του θεάτρου Τάσο Μελετόπουλο (1908-1969). Το τεύχος συμπληρώνεται με το χρονικό των δραστηριοτήτων των Αρχείων, καθώς και έναν αποχαιρετισμό στον ιστορικό του εργατικού κινήματος και αντιπρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου των ΑΣΚΙ μέχρι τον θάνατό του, Γιώργο Κουκουλέ.