Εικόνες από τις θρακικές ακτές του Εύξεινου Πόντου στη Βουλγαρία

Κάθε έκθεση που έχει ως σκοπό την ανάδειξη πτυχών ενός πολιτισμού, που διέγραψε εν πολλοίς την ιστορική του πορεία, είναι για τον επιμελητή της μια διανοητική εμπειρία. Επειδή, για να κατανοήσει κατά το δυνατόν πληρέστερα τα υλικά κατάλοιπα του πολιτισμού αυτού, δεν θα πρέπει να περιοριστεί απλώς σε τυπολογικές και τεχνοτροπικές διαπιστώσεις και συνακόλουθες ομαδοποιήσεις, αλλά να προσπαθήσει να αφουγκραστεί την εσωτερική φωνή των έργων, να αναζητήσει τις κοινωνικές και ιστορικές παραμέτρους της εποχής της δημιουργίας τους και να παρακολουθήσει την πορεία τους στο χρόνο.

Αυτή η ερμηνευτική προσέγγιση έχει ιδιαίτερη σημασία, αφού η έκθεση παρουσιάζει εικόνες, που, για τον ορθόδοξο κόσμο, δεν αποτελούν απλώς έργα τέχνης, αλλά τον κατεξοχήν διάμεσο στην επικοινωνία του με το θείο και ζώσα παράδοση έως τις μέρες μας. Φορτισμένες από τις προσευχές και τις ικεσίες των παραγγελιοδοτών και των δημιουργών τους -τους οποίους συχνά αποκαλύπτουν οι αφιερωματικές τους επιγραφές-, οι εικόνες "μιλούν" για τις προσωπικές τους προσδοκίες, μέσα στον ιστορικό τους περίγυρο. Παράλληλα επισημαίνουν, με την τέχνη τους, σχέσεις και επιδράσεις από τα καλλιτεχνικά ρεύματα που δημιουργήθηκαν στα μεγάλα κέντρα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και, μετά την κατάλυσή της, αποτελούν μέρος της παρακαταθήκης της βυζαντινής κληρονομιάς στους ορθόδοξους λαούς. Την κληρονομιά αυτή διατήρησε η Ορθόδοξη Εκκλησία με τους εκκλησιαστικούς οργανισμούς της -πρωτίστως το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και τα μεγάλα πανορθόδοξα μοναστικά κέντρα- στον ενοποιημένο, πλέον, πολιτικά χώρο της νέας οθωμανικής επικράτειας, μια τεράστια γεωγραφική έκταση χωρίς σύνορα, που μεταξύ άλλων διευκόλυνε τις διαδρομές ζωγράφων και προσκυνητών.

Στα παραπάνω ζητήματα έπρεπε να ανταποκριθεί η έκθεση "Εικόνες από τις θρακικές ακτές του Εύξεινου Πόντου", οι οποίες επιλέχθηκαν από τις μεγάλες παραθαλάσσιες πολιτείες της Μεσημβρίας (Nesebar), της Βάρνας (Varna) και της Σωζόπολης (Sozopol), από τη μικρότερη της Αγαθούπολης (Αhtopol), από την κωμόπολη του Βασιλικού (Tsarevo), αλλά και από το ορεινό χωριό Brashlyan στον Μικρό Αίμο, περιοχή άλλοτε εξαρτώμενη άμεσα οικονομικά από τα κοντινά λιμάνια. Πρόκειται για πανάρχαιες πόλεις, ιδρυμένες από τους Ίωνες, κατά το εποικιστικό ρεύμα του 7ου αιώνα π.Χ., πλην της δωρικής Μεσάμβριας (Μεσημβρία), που ιδρύθηκε έναν περίπου αιώνα αργότερα από Μεγαρείς αποίκους της Χαλκηδόνας και του Βυζαντίου στον Βόσπορο. [...]