Είμαστε παντού. Η ακαταμάχητη άνοδος του παγκόσμιου αντικαπιταλισμού

Το 'Είμαστε παντού' είναι σαν ένας στρόβιλος από λόγια, φωτογραφίες και ιδέες για άμεση δράση των ανθρώπων που έχουν βρεθεί στην πρώτη γραμμή του παγκόσμιου αντικαπιταλιστικού κινήματος.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Ασφαλώς, τα κοινωνικά κινήματα, οι πολιτικοί αγώνες, οι συλλογικές δράσεις δεν προκύπτουν από παρθενογένεση. Οι φορείς τους επισημαίνουν ιστορικά σημεία αναφοράς στα οποία αναγνωρίζουν την καταγωγή τους και με βάση τα οποία συγκροτούν την αυτοσυνειδησία τους. Ωστόσο, η ρήξη που έχει επισυμβεί στην ιστορική συνέχεια με την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού και τα παρακολουθήματά της, σε πολιτικό και ιδεολογικό επίπεδο, φαίνεται να είναι τόσο βαθιά ώστε σήμερα είναι περισσότερο δυσχερές από ποτέ τόσο για τα ίδια τα δρώντα υποκείμενα όσο και για τους μελετητές τους να ταξινομήσουν και να ερμηνεύσουν με στοιχειώδη επάρκεια και ακρίβεια τον πολιτικό τους λόγο, την οργανωτική τους δομή, τον αντικειμενικό τους σκοπό και τους τρόπους δράσης τους.

Η υπό εξέταση συλλογή κειμένων είναι απολύτως χαρακτηριστική ήδη από τα στοιχεία της ταυτότητάς της. Εχει τίτλο «Είμαστε παντού» και επιμελητές της είναι οι Νοtes from Nowhere [«σημειώσεις από το πουθενά»]. Κάτι περισσότερο ασαφές αλλά και περισσότερο «ευρύχωρο» δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε. Ετσι απομένει ο υπότιτλος «Η ακαταμάχητη άνοδος του παγκόσμιου αντικαπιταλισμού» σε συνδυασμό με την εικονογράφηση του εξωφύλλου για να μας μπάσει στο θέμα. Πρόκειται για μια ανθολογία γραμμένη κατά κανόνα από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές δράσεων τοπικής, εθνικής ή διεθνούς εμβέλειας που αντιμάχονται τις άνισες, εκμεταλλευτικές και επιζήμιες για την κοινωνία ή το περιβάλλον συνθήκες που βιώνουν. Από τη Βολιβία μέχρι την Ταϊλάνδη, από τον Καναδά μέχρι τη Νότια Αφρική, από την Τσεχία μέχρι την Ινδία ακτήμονες αγρότες σε φυτείες καφέ, λιμενεργάτες, φοιτητές, οικολόγοι, καλλιτέχνες περφόρμερ, πρόσφυγες, άνεργοι έχουν να διηγηθούν τη δική τους ιστορία καταπίεσης και αγώνα. Τι τους ενώνει; Η καταγγελία, η αντίσταση, η διεκδίκηση ενάντια σε καταπιεστικές οικονομικές και πολιτικές συνθήκες.



Συνεκτική δύναμη



Είναι όμως αυτή η τόσο αόριστη ιδεολογικοπολιτική θέση επαρκής συνεκτική δύναμη για να προσδώσει ταυτότητα και συνείδηση κινήματος, του κινήματος της εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης, σε ένα κατά τα άλλα ετερογενές και πολυσχιδές πλήθος ακτιβιστικών ομάδων, μη κυβερνητικών οργανώσεων, συνδικαλιστικών ενώσεων κτλ.; Οι έξι επιμελητές φαίνεται να εκτιμούν ότι η έλλειψη μιας συγκεκριμένης ιδεολογικής ταυτότητας, οργανωτικής δομής και ενιαίας καθοδήγησης μπορεί να αντιστραφεί σε πλεονέκτημα. Είναι εξάλλου εμφανής η προσπάθειά τους να μη χρεωθούν πρόθεση «καπελώματος» από την αυτοπεριοριστική εισαγωγή τους, την οργάνωση του υλικού τους και την τοποθέτηση των ονομάτων τους μόνο σε παράρτημα, μόλις πριν από το ευρετήριο. «Πώς ξεκινάς όμως να πεις την ιστορία ενός κινήματος που δεν έχει όνομα, δεν έχει μανιφέστο, δεν έχει ηγέτες; Η απάντηση είναι πως τη λες έτσι όπως τη ζεις. Οπως δεν υπάρχει ένα και μοναδικό λάβαρο κάτω από το οποίο όλοι πορευόμαστε, δεν υπάρχει κόκκινο βιβλιαράκι, δεν υπάρχει ένα και μοναδικό δόγμα το οποίο όλοι ασπαζόμαστε, έτσι δεν υπάρχει και μία μόνο αφήγηση. Αντί μίας κυρίαρχης πολιτικής φωνής, ενός δόγματος, μίας κομματικής γραμμής, εμείς σας παρουσιάζουμε ένα συνονθύλευμα από υποκειμενικότητες».

Ισως είναι πρόωρο να αποφανθεί κανείς για τη μακροπρόθεσμη δυναμική και αποτελεσματικότητα που μπορεί να έχει ένα τέτοιο κίνημα, αλλά πάντως το βιβλίο, συγκεντρώνοντας επί μέρους περιπτώσεις, ορισμένες από τις οποίες είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες και πολλές ελάχιστα ή και καθόλου γνωστές στην Ελλάδα, μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης και αισιοδοξίας για όσους πιστεύουν ότι «ένας διαφορετικός κόσμος είναι εφικτός». Παράλληλα, επιχειρεί μια πρώτη ιστορική καταγραφή γεγονότων και εξελίξεων που σχετίζονται με το κίνημα εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης, η οποία διατρέχει το κάτω μέρος των σελίδων του. Ενδιαφέρον έχει η επιλογή να οριστεί ως αφετηρία του η εξέγερση των Ζαπατίστας την 1η Ιανουαρίου του 1994 και όχι ο Νοέμβριος του 1999 όταν οι διαδηλώσεις στο Σιάτλ προσλήφθηκαν από τη διεθνή δημοσιότητα ως η ιδρυτική πράξη της «αντι-παγκοσμιοποίησης».



ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΝΔΩΡΟΣ

Το ΒΗΜΑ, 17/09/2006