Επίσκεψις Φώτη Κόντογλου

Το 2022, έτος μνήμης των εκατό χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, συνδέθηκε επετειακά και με τον Φώτη Κόντογλου, με λογής εκδηλώσεις: εκθέσεις, ομιλίες, ημερίδες, εκδόσεις, θεατρικές παραστάσεις. Ο λόγος της επετειακής σύνδεσής του με το 1922 δεν ήταν μόνον επειδή γεννήθηκε στο Αϊβαλί, αλλά και επειδή τη χρονιά αυτή έρχεται να εγκατασταθεί οριστικά και να ζήσει στην Ελλάδα. Ο Κόντογλου φτάνει πρόσφυγας στη Λέσβο τον Αύγουστο του 1922, όπου δραστηριοποιείται αμέσως και πολύ μαχητικά στην πνευματική ζωή του νησιού, και λίγο αργότερα έρχεται στην Αθήνα, καλεσμένος του Βάσου Δασκαλάκη και της Έλλης Αλεξίου. Ο Κόντογλου δεν φτάνει στην Ελλάδα άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Έχει εκδοθεί το 1920 ο Pedro Cazas στο Αϊβαλί, στο τυπογραφείο του Αιολικού Αστέρα, δαπάναις του συμμαθητή του Στρατή Δούκα, σε διακόσια πενήντα αντίτυπα. Παρά την περιορισμένη κυκλοφορία του, το κείμενο εκτιμήθηκε πολύ στο λογοτεχνικό περιβάλλον. Το 1923 πηγαίνει στο Άγιον Όρος, όπου μαθητεύει στην τέχνη του αλλά και ζωγραφίζει εντατικά, ενώ την ίδια χρονιά πραγματοποιεί και τις πρώτες εκθέσεις του, τη μία στη Μυτιλήνη (Αίθουσα Γυμνασίου) και την άλλη στην Αθήνα (Λύκειο Ελληνίδων). Σημειώνω εδώ αυτά τα ελάχιστα και πολύ γνωστά βιογραφικά του Κόντογλου, για να πω απλώς ότι το διττό πεδίο εκδήλωσης του δημιουργικού ταλέντου του έχει χαραχτεί ευθύς εξαρχής. [...]

Πρόλογος: ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ