Ερευνητικά ζητήματα στην ιστορία της τέχνης

Ένας συλλογικός τόμος στον οποίο συγκεντρώνονται μελέτες ιστορίας της τέχνης από όλες τις θεματικές περιοχές τούτης της επιστήμης και καλύπτουν μια ευρύτατη χρονική έκταση, από τον ύστερο Μεσαίωνα έως την εποχή μας, είναι δυνατό να κατοπτρίζει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα η σχετική έρευνα από όσους εκφράζονται (και) στην ελληνική γλώσσα. Δεν νομίζουμε ότι υπάρχει αμφιβολία πως η επιστημονική έρευνα στο πεδίο της ιστορίας της τέχνης τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται με μια ολοένα και μεγαλύτερη δυναμική και απευθύνεται σε ένα ευρύ, έμπρακτα ενδιαφερόμενο, κοινό.
Οι μελέτες που περιέχονται στον παρόντα τόμο μπορούν να διαβαστούν ως ενδεικτικές -ενίοτε παραδειγματικές- περιπτώσεις εξέτασης ενός ειδικού αντικειμένου με ευρύτερη πάντα σημασία: άλλοτε τα συγκεκριμένα αυτά θέματα συνδέονται με τη σημασία και τον ρόλο της αρχαιότητας στην ευρωπαϊκή νεώτερη εποχή, άλλοτε με τις ιδεολογικού χαρακτήρα αναγνώσεις των εικόνων και άλλοτε πάλι με τις θεσμικές παρεμβάσεις στην εικαστική παραγωγή ή την προβολή της. Ο προβληματισμός γύρω από τα όρια του πεδίου, τη χρήση των όρων ή την περίφημη πλέον διεπιστημονικότητα είναι επίσης παρών.
Προκειμένου να αποκτήσει μεγαλύτερη συνοχή περιεχομένου, ο τόμος χωρίστηκε σε δύο μεγάλα μέρη. Στο πρώτο μέρος προτιμήθηκε μια χρονολογική προσέγγιση με τέσσερεις ενότητες, οι οποίες αντιστοιχούν σε διαφορετικές περιόδους και ρεύματα της ευρωπαϊκής τέχνης. Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει μελέτες σχετικές με την τέχνη στην Ελλάδα και συνδέεται περισσότερο με την εφαρμογή μιας κριτικής διάστασης στην οργάνωση του υλικού.

Περιεχόμενα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΤΕΧΝΗ
Ι. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ κ ΜΠΑΡΟΚ: Η ΠΡΩΙΜΗ ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ
ΦΑΝΗ ΜΟΥΜΤΖΙΔΟΥ, "Non ero piu in me": οι ηθικές συγκρούσεις στην Hypnerotomachia Poliphili
ΜΙΧΑΗΛ ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ, "Mercurius Anconitanus": προσλήψεις και μεταμορφώσεις της ελληνικής αρχαιότητας σε ένα σχέδιο με θέμα τον θεό Ερμή του Κυριακού από την Αγκώνα
ΙΑΝΘΗ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Η Μάχη του Montemurlo ως αναγνωρίσιμη εικόνα εξουσίας του Cosimo I de' Medici
ΣΟΦΙΑ ΚΑΤΟΠΗ, Ο ρόλος της βενετικής διοίκησης στην εισαγωγή και διάδοση της all'antica αρχιτεκτονικής στην Κρήτη κατά τον 16ο και 17ο αι.: το παράδειγμα της Λότζια του Χάνδακα
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΓΕΩΡΓΟΥΛΙΑ, Διαιτητική και πολιτική στον πίνακα του Rubens
Ο Πυθαγόρας ως Υποστηρικτής της Χορτοφαγίας (1618-1620)
ΝΑΥΣΙΚΑ ΛΙΤΣΑΡΔΟΠΟΥΛΟΥ, Αφηγηματικές πρακτικές της φλαμανδικής και ολλανδικής ζωγραφικής του 17ου αι.: η περίπτωση του Rubens και του Rembrandt
ΤΙΤΙΝΑ ΚΟΡΝΕΖΟΥ, Από το "εθνικό" τοπίο στην έννοια της Φύσης: σκέψεις για την πρόσληψη των τοπίων του Nicolas Poussin
II. 18ος-19ος ΑΙΩΝΑΣ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΗΣ, Η πρώτη αναδρομική έκθεση: Nathaniel Hone, Λονδίνο 1775
ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ, Ένα ζωγραφικό έργο και ένα κείμενο: οι Σαβίνες του Jacques-Louis David (1799)
ΛΙΛΙΑΝΑ ΜΑΡΤΙΝΗ, Ο Ingres, η κλασική παράδοση και η κρίση στο εργαστήριο του David: η περίπτωση των Πρεσβευτών του Αγαμέμνονα
ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΕΤΑΞΑ, "... per amore del vero": η παρέμβαση του Ανδρέα Μουστοξύδη στη φιλολογική διαμάχη του πρώτου μισού του 19ου αι. σχετικά με τη χρονολόγηση και την προέλευση των Τεσσάρων Αλόγων της Βασιλικής του Αγίου Μάρκου στη Βενετία
ΣΠΥΡΟΣ ΠΕΤΡΙΤΑΚΗΣ, Αρμονίη αφανής φανερής κρείττων: τα δίκτυα των Γάλλων και Βέλγων συμβολιστών και ο Αλεξάντερ Σκριάμπιν
III. ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΕΣ του 20ού ΑΙΩΝΑ
ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΥΡΙΝΑΚΗ, Επιτακτική γλυπτική: ο πολιτικός φορμαλισμός του Carl Einstein στο έργο του Negerplastik (1915)
ΝΙΚΟΣ ΠΕΓΙΟΥΔΗΣ, Εικαστικοί καλλιτέχνες σε κρίση: η περίπτωση της "Ένωσης Επαναστατών Εικαστικών Καλλιτεχνών Γερμανίας" κατά τα τελευταία χρόνια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης (1928-1933)
ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΦΕΡΕΝΤΙΝΟΥ, Ο "μύθος" της γυναίκας στον σουρεαλισμό: η συγκρότηση και διαπραγμάτευση της γυναικείας έμφυλης ταυτότητας στη σουρεαλιστική τέχνη.
IV. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ: ΘΕΩΡΙΑ, ΚΡΙΤΙΚΗ, ΠΡΑΚΤΙΚΗ
ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΡΙΝΑΚΗ, Ο Νικόλαος Κόλας ως Επιμελητής Εκθέσεων
ΛΟΥΙΖΑ ΑΥΓΗΤΑ, Από κάθετα οριζόντια και από τον χρόνο στον χώρο: μια κριτική της αναθεώρησης του μοντερνισμού στην ιστορία της τέχνης της Ανατολικής Ευρώπης
ΑΣΗΜΙΝΑ ΚΑΝΙΑΡΗ, Εννοιολογική τέχνη και υλικότητα: η "ρητορική του ρεαλισμού" στη σύγχρονη τέχνη
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ, Το ζήτημα της περιγραφής στη γερμανική ιστορία της τέχνης και τα Μπλε Βιβλία του Stephan von Huene
ΑΡΕΤΗ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ - ΜΑΡΩ ΨΥΡΡΑ, Ο καλλιτέχνης ως avatar
ΕΛΛΑΔΑ: ΤΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΣΗΜΕΡΑ
Ι. ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΘΕΣΜΟΙ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, ΑΓΟΡΑ
ΘΑΝΑΣΗΣ Θ. ΣΩΤΗΡΙΟΥ, Προσχέδια του Σπύρου Παπαλουκά για τη διακόσμηση του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου
ΜΑΡΙΑ ΜΠΟΪΛΕ, Συμβολή στη μελέτη της νεοελληνικής τέχνης των αρχών του 20ού αι.: η περίπτωση του μητροπολιτικού ναού Αγίου Βλασίου Ξυλοκάστρου
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΚΟΥΚΗ, Η "λαϊκή" τέχνη στην υπηρεσία του αστικού εκσυγχρονισμού: προτάσεις του Γερμανού αρχιτέκτονα Hugo Eberhardt για την ανάπτυξη της ελληνικής βιοτεχνίας (1914)
ΑΝΝΥ ΜΑΛΑΜΑ, Η Πανελλήνια Έκθεση Λαϊκής Χειροτεχνίας και Βιοτεχνίας στο Ζάππειο το 1949: απόπειρες συνάντησης της νεωτερικότητας με την παράδοση
ΜΑΡΙΑ Γ. ΜΟΣΧΟΥ, Η εικόνα του "ασπούδαχτου" λαϊκού δημιουργού Θεόφιλου Χατζημιχαήλ: παραναγνώσεις και ερευνητικά ζητούμενα
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΔΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Η σύσταση της β' έδρας εργαστηρίου γλυπτικής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και η εκλογή του Γιάννη Παππά
ΣΠΥΡΟΣ ΜΟΣΧΟΝΑΣ, Οικονομική κρίση και αγορά τέχνης στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου
ΠΟΛΥΝΑ ΚΟΣΜΑΔΑΚΗ, Εθνική ή ριζοσπαστική τέχνη; Η διαμάχη γύρω από τον Ελληνικό Μήνα στο Λονδίνο το 1975
ΛΙΝΑ ΤΣΙΚΟΥΤΑ, Ερευνητικά ζητήματα με φόντο τις συγκλίσεις και τις διαφοροποιήσεις της γενιάς του 1930 και του 1960
II. ΚΡΙΤΙΚΗ κ ΠΡΟΣΛΗΨΗ [...]
ΙΙΙ. ΟΡΙΑ ΚΑΙ ΕΙΔΗ, ΝΕΕΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ κ ΝΕΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ