Η δημόσια Ιστορία στην Ελλάδα

Η κρίση του παρόντος και η αβεβαιότητα του μέλλοντος δημιουργούν επιτακτικά ερωτήματα για το παρελθόν, δηλαδή έντονη ζήτηση ιστορίας. Η ακαδημαϊκή ιστοριογραφία έχει απολέσει πλέον τη μονοπωλιακή θέση της στους μηχανισμούς νοηματοδότησης του παρελθόντος, καθώς η ιστορική κουλτούρα, οι γνωστικές ευαισθησίες και τα ερευνητικά εργαλεία πολλαπλασιάζονται, εκδημοκρατίζονται και ριζοσπαστικοποιούνται. Έτσι, το χάσμα μεταξύ ακαδημαϊκής ιστορίας και αντιλήψεων του μαζικού κοινού για το παρελθόν συνεχώς διευρύνεται. Η δημόσια ιστορία αποτελεί το πεδίο εκείνο της ιστοριογραφίας που αναπτύσσεται ανεξάρτητα από την ακαδημαϊκή έρευνα. Αποσκοπεί, κατά περίπτωση, στην πληροφόρηση, στην υψηλή εκλαΐκευση, στην καταγραφή της τραυματικής μνήμης, στη συσχέτιση μνήμης και ταυτότητας, στην ιστορική αφύπνιση, στην ψυχαγωγία και την καλλιέργεια ενός κοινού που δεν είχε ποτέ επαφή με την επιστημονική διάσταση της ιστορίας. Σε κάποιες περιπτώσεις εμφανίζεται ως κίνημα που στρέφει τα φώτα της προσοχής στις φωνές εκείνες που δεν βρίσκουν συνήθως θέση στην παραδοσιακή αντίληψη περί ακαδημαϊκής ιστοριογραφίας. Παρά ταύτα, η ακαδημαϊκή ιστοριογραφία αρθρώνει αναφορικά με το πεδίο της δημόσιας ιστορίας μια δυναμική και αμφιθυμική σχέση, δεδομένου ότι και ακαδημαϊκοί ιστορικοί συμμετέχουν στις διεργασίες παραγωγής ιστορικού νοήματος στον δημόσιο χώρο. Παράλληλα, η επιστημονικοποίηση του πεδίου της δημόσιας ιστορίας σχετίζεται με διεργασίες όπως η παρουσία των σπουδών της μνήμης ή του τραύματος, των πολιτισμικών σπουδών, της κοινωνιολογίας της κουλτούρας και της πολιτισμικής και λογοτεχνικής θεωρίας και την κοινωνική εμβέλεια της προφορικής ιστορίας. Μολονότι τις τελευταίες δεκαετίες η αυθόρμητη «παραγωγή» δημόσιας ιστορίας υπήρξε συχνά πληθωρική, το επιστημονικό συνέδριο με θέμα «Χρήσεις και καταχρήσεις της ιστορίας: Η δημόσια ιστορία στην Ελλάδα», απ’ όπου και τα κείμενα που δημοσιεύονται στον παρόντα τόμο, αποτέλεσε ένα από τα πρώτα που επικεντρώθηκαν στο θέμα της δημόσιας ιστορίας στην Ελλάδα.