Η Ελλάδα των νησιών από την Φραγκοκρατία ώς σήμερα Ι

[...] Τα Πρακτικά του Β' Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών αποτελούνται από δύο τόμους. Στον πρώτο τόμο καταχωρούνται οι ανακοινώσεις που αφορούν τη γλώσσα, τη λογοτεχνία και την προφορική παράδοση με γενικό τίτλο "Οι μαρτυρίες των λογοτεχνικών κειμένων" και με ταξινομήσεις που ακολουθούν τις γενικές χρονολογικές υποδιαιρέσεις της νεοελληνικής λογοτεχνίας: μεταβυζαντινοί χρόνοι, από την Εθνική Αναγέννηση ως τη Γενιά του '30, από το Μεσοπόλεμο ως τα τέλη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, από τη μεταπολεμική περίοδο ως σήμερα, κλείνοντας με κάποιες συγκριτικές προσεγγίσεις. Στο δεύτερο τόμο καταχωρήθηκαν οι εργασίες που μελετούν την ιστορία και την κοινωνία του νησιωτικού χώρου. Σε μια πρώτη μεγάλη ενότητα με τίτλο: "Το ιστορικό γίγνεσθαι του νησιωτικού χώρου" εξετάζεται υπό διάφορα πρίσματα και ποικίλες προσεγγίσεις η ιστορία των ελληνικών νησιών από την εποχή της Φραγκοκρατίας ως το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Στη δεύτερη μεγάλη ενοτητα, με τίτλο "Η κοινωνία", η προσοχή των μελετητών στρέφεται γύρω από τις κοινωνικές δομές και τα οικονομικά δίκτυα, τους θρησκευτικούς ανταγωνισμούς, την παιδεία και τις τέχνες, και κλείνει με μαρτυρίες ξένων ταξιδιωτών για τον ελληνικό νησιωτικό χώρο.

(Από τον Πρόλογο του βιβλίου)

ΚΡΙΤΙΚΗ



Οι δύο πολυσέλιδοι τόμοι που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών (με τα Πρακτικά του B/ Ευρωπαϊκού Συνεδρίου της) συνιστούν την πιο ευρεία μέχρι στιγμής απόπειρα διερεύνησης του νευραλγικού ελληνικού νησιωτικού χώρου, με άξονες τη γεωγραφία, την ιστορία, την κοινωνιολογία και τη λογοτεχνία. Οι 220 ανακοινώσεις που στεγάζονται στους τόμους επικεντρώνονται, ως προς την παλαιότερη ιστορία, στην Κρήτη και στις Κυκλάδες, στους θεσμούς της Ενετοκρατίας, στη νησιώτικη αρχιτεκτονική, στον γλωσσικό χάρτη των νησιών, στις κοινωνικές ζυμώσεις, στα θρησκευτικά δόγματα και στις μειονότητες, στις πραγματικότητες και στις ιδεολογίες της επαναστατικής περιόδου στα νησιά του Αργοσαρωνικού και στη Σάμο. Ως προς τη νεότερη ιστορία οι ανακοινώσεις εστιάστηκαν στα Ιόνια νησιά και στο κρητικό ζήτημα, στην επιχειρηματική δραστηριότητα των νησιωτών, στο εμπόριο και στο δίκτυο επικοινωνιών του νησιωτικού χώρου, στους σχεδιασμούς της εκπαίδευσης στο Ιόνιο και στο Αιγαίο, και σε θέματα διπλωματικής ιστορίας της Δωδεκανήσου.

Στον τομέα της λογοτεχνίας εξετάστηκαν μέσα από συγκριτολογικό πρίσμα η κρητική λογοτεχνία της ακμής και η ποιητική παράδοση της Κύπρου, καθώς και οι έμμετρες και πεζές αφηγήσεις της δημώδους αλλά και της λόγιας παράδοσης του ευρύτερου μεσογειακού χώρου, όπως και οι πολιτισμικές διασταυρώσεις που αναπτύχθηκαν στην Αλεξάνδρεια, στην Κύπρο και στα νησιά του Αιγαίου. Το τοπίο συμπληρώνουν ανακοινώσεις οι οποίες προσλαμβάνουν τα νησιά ως τόπους εξορίας ή κυρίαρχα μοτίβα στην ηθογραφία, στη μεταπολεμική ποίηση και πεζογραφία, στο θέατρο και στον κινηματογράφο. Τέλος εξετάστηκαν η συμβολή των νησιών στην προφορική λογοτεχνία και η ιδιαίτερη πνευματική ταυτότητα των Επτανήσων.



Δ. X.

ΤΟ ΒΗΜΑ, 12-09-2004