Η Ευρώπη των επιστημών

Παρότι η βιβλιογραφία της ιστορίας των επιστημών είναι εξαιρετικά πλούσια όσον αφορά την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής επιστημονικής γνώσης, δεν υπήρχε μέχρι σήμερα ένα γενικό έργο που να καταπιάνεται με την επιστημονική Ευρώπη ως πνευματική ενότητα στο πέρασμα των αιώνων. Το κενό αυτό φιλοδοξεί να το καλύψει το συλλογικό έργο Η Ευρώπη των επιστημών. Οι συγγραφείς του ασχολούνται με την ιστορία και την εξέλιξη της επιστημονικής γνώσης στον χώρο καταγωγής της, καθώς και με την επίδραση αυτής της γνώσης στην ομογενοποίηση των κοινωνιών που καταλαμβάνουν αυτόν τον χώρο. Προσπαθούν έτσι να παρουσιάσουν σε μια ενιαία κίνηση την ανάπτυξη της επιστημονικής γνώσης αυτής καθαυτήν, των σχέσεών της με τον χώρο στον οποίο διαδόθηκε, καθώς και τον διάλογο ή τις αντιπαραθέσεις που αυτές οι ποικίλες σχέσεις προκάλεσαν. Εξετάζουν πρώτα τη γέννηση της «ευρωπαϊκής επιστήμης» κατά την Αρχαιότητα, στους τόπους και τα περιεχόμενά της, έως ότου το σύνολο των ελληνικών και αραβικών μελετών και εργασιών συγκροτήσει ένα ομοιογενές σώμα γνώσεων που θα εξαπλωθεί προοδευτικά μέχρι το τέλος του Μεσαίωνα. Η πραγμάτευση του θέματος μέσα σε αυτή τη μεγάλη ιστορική προοπτική επιτρέπει την καλύτερη κατανόηση της ιδιαιτερότητας αυτού του αυστηρά ευρωπαϊκού φαινομένου, δηλαδή της εμφάνισης μιας καινούριας έννοιας της γνώσης, η οποία ονομάζεται πλέον κλασική επιστήμη και, παρότι διέρρηξε τους δεσμούς της με τις αρχαίες πηγές, αναπτύχθηκε κατά το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα με αφετηρία αυτές τις πηγές. Αυτό είναι και το αντικείμενο του πρώτου μέρους του βιβλίου, που αναπτύσσεται γύρω από δύο μεγάλα θέματα: Από τη μια παρουσιάζει τις κύριες πλευρές της νέας σύλληψης της επιστήμης, ενώ από την άλλη περιγράφει την καινούρια οργάνωση της επιστήμης που εμφανίζεται από το δεύτερο μισό του 17ου αιώνα στις ευρωπαϊκές χώρες των οποίων η οικονομία γνωρίζει μια περίοδο ανάπτυξης (Ιταλία, Γαλλία, Αγγλία, Κάτω Χώρες). Αυτή η καινούρια σύλληψη και οργάνωση της γνώσης θα γνωρίσει, από την τελευταία δεκαετία του 18ου αιώνα, μια ανάπτυξη η οποία, τον 19ο αιώνα, θα εξαπλωθεί στο σύνολο σχεδόν της ηπείρου. Το δεύτερο μέρος του βιβλίου εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους πραγματοποιήθηκε αυτή η ανάπτυξη, τα αίτιά της και τις συγκρούσεις που δημιούργησε σε χώρες οι οποίες, στην αρχή, είχαν διαφορετική επιστημονική κουλτούρα.

Κείμενα: Μιχάλης Ασημακόπουλος, Marco Beretta, Michel Blay, H. Floris Cohen, Michele Gally, Helene Gispert, Giorgio Israel, Ευθύμιος Νικολαΐδης, Gabor Pallo, Yakov M. Rabkin, Sumitra Rajagopalan, Jean Seidengart, Gerard Simon, Antonio Ten, Sven Widmalm.