Οι δημοκρατικές αρχές των κλασικών χρόνων στους σύγχρονους πολιτικούς θεσμούς

κείμενα:
John P. Anton, Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, Γ. Ξανθάκη - Καραμάνου, Γιώργος Κοντογιώργης, Δημήτριος Ιω. Κωνσταντέλος, Σταύρος Λυγερός, Αντώνης Μακρυδημήτρης, Οδυσσέας Μπαλής, Εμμανουήλ Μπεχράκης, Μυρτώ Δραγώνα - Μονάχου, Νίκος Γ. Ξυδάκης, Γιάννης Παπακώστας, Αθανάσιος Παπανδρόπουλος, Γιάννης Τριάντης, Χριστόφορος Χαραλαμπάκης


[...] Επειδή τα παραπάνω είναι θέματα μεγάλου και γενικότερου ενδιαφέροντος, τα οποία για την Ελλάδα μονίμως παραμένουν επίκαιρα, σκεφθήκαμε, όταν το 2006 καθορίζαμε το θέμα του 4ου Διεθνούς Συνεδρίου του ΔΙΕΓΠ για το 2008, πως, σε μια περίοδο διαφαινόμενων κρίσεων των δημοκρατικών θεσμών, η ανάλυση του θέματος "Οι Δημοκρατικές Αρχές των Κλασικών Χρόνων στους Σύγχρονους Πολιτικούς Θεσμούς" θα μπορούσε να ήταν χρήσιμη και πιθανώς καθολικού ενδιαφέροντος. Η καλύτερη δυνατή και εφικτή διαχείριση των κοινών μιας συντεταγμένης κοινωνίας είναι ένα σταθερά ζωτικό, διαχρονικά επίκαιρο και ανεξάντλητο αντικείμενο προβληματισμού και πιστεύω πως οι πατέρες της Δημοκρατίας έχουν πάντα να μας πουν κάτι χρήσιμο για τους θεσμούς και την εύρυθμη λειτουργία της. Αυτοί είναι άλλωστε που τόλμησαν να θεσπίσουν ως βασικό συναινετικό όρο διακυβέρνησης την ισονομία των πολιτών χωρίς ξαιρέσεις. Επειδή ο τρόπος αυτός διακυβέρνησης είναι γνωστός από γραπτά κείμενα που αφορούν κυρίως την πόλη των Αθηναίων μιλάμε καταρχήν για την "Αθηναϊκή Δημοκρατία" διότι σε αυτή επικρατεί ο Δήμος του οποίου όλα τα μέλη συμμετέχουν θεωρητικά ισότιμα. Η πολιτική ισότητα και γενικά η ισοτιμία είναι καθαρά ανθρώπινο δημιούργημα που δεν υπάρχει πουθενά στη φύση. Αντίθετα στη φύση κυριαρχεί η ανισότητα. Ενώ η ρητορική αποδοχή της ισότητας στις μέρες μας αποτελεί σχεδόν κοινοτοπία, για την εποχή εκείνη πράγματι ήταν μεγάλη τόλμη και επαναστατική πρόταση διότι ερχόταν σε αντίθεση με τα παραδεδεγμένα στα οποία επικρατούσε ο φυσικός νόμος της δύναμης. Στην οργάνωση του συντεταγμένου κοινωνικού βίου, η Δημοκρατία αντικαθιστά τον ισχύοντα φυσικό νόμο του ισχυρού και της αυθαιρεσίας του με ένα ανθρώπινο δημιούργημα, το νόμο της Ισονομίας, η οποία είναι μια κοινωνική συναίνεση (concencus) και ένα κοινωνικό συμβόλαιο των πολιτών, που γίνεται αποδεκτό κατά πλειοψηφία, και η οποία στο εξής αναλαμβάνει πλέον τον κυρίαρχο ρόλο και την δύναμη της εξουσίας και αντικαθιστά τον μυθοποιημένο, και μάλιστα ελέω θεού, ισχυρό άνδρα. Με τον τρόπο αυτό επιχειρείται να περιοριστεί στην κοινωνία, στο ελάχιστο δυνατό, ο βάρβαρος νόμος της ζούγκλας σύμφωνα με τον οποίο ο αδύνατος γίνεται βορά ή έρμαιο του ισχυρού. [...]

(από τον πρόλογο του καθηγητή Εμμανουήλ Μπεχράκη)