Παιδιά Πρόδφυγες και Μετανάστες

Το συλλογικό έργο «Παιδιά Πρόσφυγες και Μετανάστες: Προκλήσεις και προοπτικές διαχείρισης» φιλοδοξεί να ερευνήσει τα ζητήματα μιας συγκεκριμένης κατηγορίας ευάλωτων προσφύγων και μεταναστών, των παιδιών. Στον τόμο αναδεικνύεται μια σειρά από θεματικές και προβληματισμούς, φωτίζονται με εξαιρετική ενάργεια και ερευνητική εγκυρότητα θεσμικά προβλήματα ενώ υπογραμμίζεται και η σύνδεση με τον πολιτισμό μέσα από τη διερεύνηση της σχέσης των παιδιών προσφύγων και μεταναστών με την εκπαίδευση και τις τέχνες. Απευθύνεται σε ανθρώπους που δραστηριοποιούνται τόσο στη χάραξη πολιτικής όσο και κοντά στα παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες, όπως τους χειριστές υποθέσεων ασύλου, τους διαμεσολαβητές, τους επιτρόπους, τους επιμελητές των κέντρων φιλοξενίας, σίτισης και τους εκπαιδευτικούς. Αποτελεί σημαντικό βοήθημα για την εξαγωγή καλών πρακτικών όσον αφορά στο ζήτημα που πραγματεύεται.
Συγγραφείς: Βεζυρογιάννη Α., Βενετικίδου Α., Γαλανάκη Ν., Γαρουφαλή Α., Γεωργίου Α., Γλυνιαδάκη Κ., Ζάχου Ε., Θεοδωροπούλου Γ., Ισσί Μ., Καλομοίρης Γ., Καραμπίδου Χ., Κάσδαγλη Σ., Παρασκευοπούλου Υ., Σάκκουλα Ο., Σπυροπούλου Α.-Μ., Στειροπούλου Ε

Περιεχόμενα
ΠρόλογοςΣελ. IX
ΕισαγωγήΣελ. 3
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1οΠαιδιά πρόσφυγες-μετανάστες και θεσμικό πλαίσιο
I. Η συμμόρφωση της Ελλάδας με τις συστάσεις διεθνών μηχανισμών ελέγχου προστασίας ασυνόδευτων ανηλίκων |Εύα ΤζαβαλάΣελ. 7
Α. ΕισαγωγικάΣελ. 8
Β. Συνοπτική επισκόπηση του ρόλου των οργάνων προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο σύστημα του Οργανισμού των Ηνωμένων ΕθνώνΣελ. 10
Γ. Διαδικασία περιοδικού ελέγχου ενώπιον των Επιτροπών Ελέγχου: διεθνή πρότυπα προστασίας ασυνόδευτων ανηλίκων που δεσμεύουν την ΕλλάδαΣελ. 14
Δ. Αξιολόγηση του επιπέδου προστασίας των ασυνόδευτων ανηλίκων στη χώρα μαςΣελ. 22
Ε. ΠροτάσειςΣελ. 26
ΣΤ. Βιβλιογραφία - ΠηγέςΣελ. 28
II. Πρόσφατες νομοθετικές εξελίξεις αναφορικά με τους ασυνόδευτους ανηλίκους αιτούντες διεθνούς προστασίας |Αντιγόνη - Μαρία ΣπυροπούλουΣελ. 31
Α. Εισαγωγικές παρατηρήσειςΣελ. 32
Β. Η εξέλιξη της νομοθεσίας με στόχο την προστασία των ανηλίκων αιτούντων διεθνούς προστασίας και τα πρακτικά προβλήματα που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν αυτοίΣελ. 33
Γ. Η Ειδική Γραμματεία Προστασίας Ασυνόδευτων ΑνηλίκωνΣελ. 45
Δ. Τελικές παρατηρήσεις και προτάσειςΣελ. 47
Ε. Βιβλιογραφία - ΠηγέςΣελ. 49
III. Η προστασία των ασυνόδευτων ανήλικων στην Ελλάδα, από τη θεωρία στην πράξη Γιώτα Θεοδωροπου?λουΣελ. 51
A. Το θεσμικό πλαίσιο για την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων στην ΕλλάδαΣελ. 52
B. Δυσκολίες στη διαπίστωση της ανηλικότηταςΣελ. 55
Γ. Γιατί η οικογενειακή επανένωση δε λειτουργεί αποτελεσματικάΣελ. 57
Δ. Οι ασυνόδευτοι ανήλικοι ως θύματα εκμετάλλευσηςΣελ. 59
Ε. ΣυμπεράσματαΣελ. 62
ΣΤ. Βιβλιογραφία - ΠηγέςΣελ. 63
IV. Παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες. Η εκτίμηση της ηλικίας |Ευδοκία ΣτειροπούλουΣελ. 67
Α. Η διαπίστωση της ανηλικότητας υπό το πρίσμα του διεθνούς και ενωσιακού δικαίουΣελ. 68
Β. Το ευεργέτημα της αμφιβολίας στον προσδιορισμό της ηλικίαςΣελ. 72
Γ. Διαδικασία διαπίστωσης της ανηλικότητας των αιτούντων διεθνή προστασία στην ελληνική έννομη τάξηΣελ. 73
Δ. ΣυμπεράσματαΣελ. 75
Ε. Βιβλιογραφία - ΠηγέςΣελ. 76
V. Δομές φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα και το πρόγραμμα μετεγκατάστασής τους σε χώρες της ΕΕ |Αναστασία ΓεωργίουΣελ. 77
Α. ΕισαγωγήΣελ. 78
Β. Θεσμικό πλαίσιο διαμονής ασυνόδευτων ανηλίκων στην ΕλλάδαΣελ. 80
Γ. Πρόγραμμα μετεγκατάστασης ασυνόδευτων ανηλίκωνΣελ. 87
1. Το πλαίσιο του Προγράμματος Μετεγκατάστασης στην ΕΕΣελ. 87
2. Οι μηχανισμοί μετεγκατάστασης των ασυνόδευτων ανηλίκων στην ΕΕΣελ. 89
Δ. ΣυμπεράσματαΣελ. 91
Ε. Βιβλιογραφία - ΠηγέςΣελ. 91
VI. Πρόσβαση στη στέγαση σε παιδιά και άλλες ευάλωτες ομάδες: η σημασία της διακριτικής ευχέρειας από τους γραφειοκράτες πρώτης γραμμής |Κατερίνα ΓλυνιαδάκηΣελ. 93
Α. ΕισαγωγήΣελ. 94
Β. Μικτές Κοινωνικές ΥπηρεσίεςΣελ. 95
Γ. Διαμεσολαβούμενη «αξία»Σελ. 96
Δ. Πολυεπίπεδη διακριτική ευχέρειαΣελ. 97
Ε. Μεθοδολογία, Πεδίο και ΠλαίσιοΣελ. 99
ΣΤ. Έλλειψη στέγασης και προτεραιοποίηση επωφελουμένωνΣελ. 100
Ζ. ΣυμπεράσματαΣελ. 106
Η. Βιβλιογραφία - ΠηγέςΣελ. 107
VII. Ασφαλής τρίτη χώρα και ασυνόδευτοι ανήλικοι: μια σημαντική πρόκληση |?Εύχαρις ΜάσχαΣελ. 109
Α. ΕισαγωγήΣελ. 110
Β. Το θεσμικό πλαίσιο και οι διαδικασίες που προβλέπονται ως προς την ασφαλή τρίτη χώραΣελ. 111
Γ. Ασυνόδευτοι ανήλικοιΣελ. 112
Δ. Από την Κοινή Δήλωση ΕΕ - Τουρκίας ως σήμεραΣελ. 116
Ε. ΣυμπεράσματαΣελ. 119
ΣΤ. Βιβλιογραφία - Διαδικτυακές πηγέςΣελ. 120
Κεφάλαιο 2οΠαιδιά πρόσφυγες-μετανάστες και εκπαίδευση
Ι. Παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες: Η αναγκαιότητα μιας πολύγλωσσης και πολυπολιτισμικής εκπαίδευσης |Ναυσικά ΓαλανάκηΣελ. 121
Α. ΠρόλογοςΣελ. 122
Β. Γενικό νομοθετικό πλαίσιοΣελ. 122
Γ. Η ελληνική πραγματικότηταΣελ. 123
1. ΖΕΠ - Τάξεις υποδοχήςΣελ. 124
2. ΠροβληματισμόςΣελ. 126
3. Δομές υποδοχής για την εκπαίδευση προσφύγωνΣελ. 127
4. ΠροβληματισμόςΣελ. 128
Δ. Προς ένα σχολείο ευημερίας - κοιτίδα πολυγλωσσίας και πολυπολιτισμούΣελ. 130
1. Το εκπαιδευτικό δυναμικόΣελ. 130
2. Το ζήτημα της πολυγλωσσίαςΣελ. 132
3. Η θέση των τεχνώνΣελ. 134
Ε. ΣυμπεράσματαΣελ. 136
ΣΤ. ΓλωσσάριΣελ. 136
Ζ. Βιβλιογραφία - ΠηγέςΣελ. 136
ΙΙ. Τάξεις υποδοχής: η υλοποίηση του προγράμματος και οι σχολικές κουλτούρες |Ελένη ΖάχουΣελ. 139
Α. ΕισαγωγήΣελ. 140
Β. Οι τάξεις υποδοχής ως αλλαγή στα σχολείαΣελ. 141
Γ. Σχολική κουλτούρα και αλλαγή που φέρει το πρόγραμμαΣελ. 143
Δ. Το σχολείο ως μονάδα αλλαγής για την υλοποίηση του προγράμματοςΣελ. 145
Ε. Διαπολιτισμική κουλτούρα της σχολικής μονάδαςΣελ. 146
Ζ. Η συνεργατική κουλτούρα της σχολικής μονάδαςΣελ. 149
Η. Οι τάξεις υποδοχής και οι κουλτούρες των σχολείωνΣελ. 151
Θ. Βιβλιογραφία - ΠηγέςΣελ. 151
ΙΙΙ. Διαδικασίες ένταξης των ανήλικων προσφύγων στις κοινωνίες υποδοχής και ο ρόλος του σχολείου ως ψυχοκοινωνικοποιητικός χώρος |Υακίνθη ΠαρασκευοπούλουΣελ. 155
Α. Εισαγωγή. Η συνθήκη του πρόσφυγα: η απώλεια του φυσικού και ψυχολογικού οικείου χώρουΣελ. 156
Β. Το σχολείο ως ψυχο-κοινωνικοποιητικός χώρος και χρόνος. Ένα πλαίσιο αναγνώρισης του παιδιού στην ολότητητά τουΣελ. 158
Γ. Το σχολείο ως φορέας ένταξης. Επίσημες διαδικασίες και ανεπίσημες καθημερινές πρακτικέςΣελ. 161
Δ. Ταυτοτικές προκλήσεις κατά τη διαδικασία προσαρμογής, ένταξης και συμμετοχής στη νέα κοινωνία. Διαδικασίες αυτονόμησης και επαναπροσέγγισηςΣελ. 163
1. Η περίπτωση των ανηλίκων προσφύγων εντός του οικογενειακού συστήματοςΣελ. 164
2. Η περίπτωση των ασυνόδευτων ανήλικων προσφύγωνΣελ. 164
Ε. Διαδικασίες ένταξης και συμπερίληψης ολόκληρης της οικογένειας δια μέσου της επαφής με το σχολείοΣελ. 165
ΣΤ. ΣυμπεράσματαΣελ. 167
Ζ. Βιβλιογραφία - Διαδικτυακές πηγέςΣελ. 168
IV. Ο ρόλος της πολιτισμικής νοημοσύνης στην Εκπαίδευση των προσφύγων και των μεταναστών |Αλεξάνδρα ΒεζυρογιάννηΣελ. 171
Α. Έννοια της πολιτισμικής νοημοσύνηςΣελ. 173
Β. Η μετάβαση από την γνωστική νοημοσύνη (IQ) στην συναισθηματική (EQ) και πολιτισμική νοημοσύνη (CQ) - Τα τέσσερα συστατικά της πολιτιστικής νοημοσύνηςΣελ. 174
Γ. Πολιτισμική νοημοσύνη στην εκπαίδευση προσφύγων και μεταναστώνΣελ. 177
Δ. ΣυμπεράσματαΣελ. 182
Ε. Βιβλιογραφία - ΠηγέςΣελ. 183
V. Μη τυπική εκπαίδευση και κοινωνική ενσωμάτωση των παιδιών προσφύγων. Ο ρόλος των Μη Κυβερνητικών Οργανισμών |Χαρούλα KαραμπίδουΣελ. 185
Α. Παιδιά πρόσφυγες και το δικαίωμα στην εκπαίδευσηΣελ. 186
Β. Τύποι μάθησης. Εννοιολογικός προσδιορισμόςΣελ. 189
Γ. Η σημασία της μη τυπικής εκπαίδευσης στα παιδιά πρόσφυγες και ο ρόλος των Μη Κυβερνητικών ΟργανώσεωνΣελ. 190
Δ. ΣυμπεράσματαΣελ. 194
Ε. Βιβλιογραφία - ΠηγέςΣελ. 195
VI. Η εκπαίδευση της μητρικής γλώσσας των Κούρδων στην Ελλάδα - Ιστορική ανασκόπηση και προκλήσεις |Ισσί ΜουράτΣελ. 197
Α. Εισαγωγή - Η διαμόρφωση της κουρδικής εθνικής ταυτότηταςΣελ. 198
Β. Η εκπαίδευση των Κούρδων στην ΕλλάδαΣελ. 202
Γ. Ο «βαθύς νους» στην Ελλάδα για το Κουρδιστάν - Η εκπαίδευση των ΚούρδωνΣελ. 205
Δ. Εκπαιδευτικές προσπάθειες από τους ίδιους τους ΚούρδουςΣελ. 210
Ε. ΣυμπεράσματαΣελ. 212
ΣΤ. Βιβλιογραφία - Διαδικτυακές πηγέςΣελ. 213
Κεφάλαιο 3οΠαιδιά πρόσφυγες-μετανάστες και τέχνη
Ι. Ο Κώδικας των Πολιτισμών |Γεώργιος ΚαλομοίρηςΣελ. 217
Α. Η σύνθεση της πολιτισμικής κληρονομιάς μέσα από τα βιώματα των παιδιών σε μια κοινή γλώσσα ψηφιακού προγραμματισμούΣελ. 218
1. Μια εποχή φτιαγμένη από τη σύνθεση μοναδικοτήτωνΣελ. 218
2. Η σύγκρουση, η σύνδεση και η σύνθεση των Πολιτισμών ως υπόβαθρο του σήμεραΣελ. 221
3. Συνθέτοντας ετερότητες σε ένα κόσμο αναζήτησης ταυτοτήτων - Τα παιδιά ως δημιουργοί δεδομένων κατασκευής της Πολιτισμικής ΔημοκρατίαςΣελ. 224
Β. ΣυμπεράσματαΣελ. 232
Γ. Βιβλιογραφία - ΠηγέςΣελ. 233
ΙΙ. Η αφήγηση (storytelling), η ψηφιακή αφήγηση (digital storytelling) και η παιχνιδοποίηση (gamification) ως τρόποι έκφρασης και εκπαίδευσης των νεαρών προσφύγων στους χώρους των βιβλιοθηκών |Αγγελική ΓαρουφαλήΣελ. 235
Α. ΕισαγωγήΣελ. 236
Β. Οι βιβλιοθήκες ως Άτυπα Περιβάλλοντα εκπαίδευσης για τους μικρούς πρόσφυγεςΣελ. 238
Γ. Η αφήγηση ιστοριών (Storytelling) και η ψηφιακή αφήγηση (Digital Storytelling)Σελ. 241
Δ. Η αφήγηση (Storytelling) και η ψηφιακή αφήγηση στο χώρο των βιβλιοθηκώνΣελ. 242
Ε. H παιχνιδοποίηση (Gamification)Σελ. 245
ΣΤ. Στον καιρό της πανδημίαςΣελ. 248
Ζ. ΣυμπέρασματαΣελ. 249
Η. Βιβλιογραφία - ΠηγέςΣελ. 251
ΙΙΙ. Η επιρροή των Συμμετοχικών Τεχνών στην ενταξιακή διαδικασία παιδιών και νεαρών προσφύγων/μεταναστών. Μελέτη περίπτωσης το συμμετοχικό έργο «Living Here» του Oval House Theatre στο Ηνωμένο Βασίλειο |Ουρανία ΣάκκουλαΣελ. 255
Α. ΕισαγωγήΣελ. 256
1. ΜεθοδολογίαΣελ. 258
Β. Η Συμμετοχική Τέχνη ως εργαλείο ένταξης και χάραξης πολιτικώνΣελ. 258
1. Οριοθέτηση της Συμμετοχικής ΤέχνηςΣελ. 258
2. Πλαίσιο εμφάνισης της Συμμετοχικής ΤέχνηςΣελ. 260
3. Η Συμμετοχική Τέχνη στο μεταναστευτικό και προσφυγικό πλαίσιοΣελ. 260
Γ. Μελέτη περίπτωσης “Living Here project” του Oval House TheatreΣελ. 264
1. Ήθος και μεθοδολογίαΣελ. 265
2. Δράσεις Συμμετοχικής Τέχνης και αποτελέσματαΣελ. 266
Δ. ΣυμπέρασματαΣελ. 268
Ε. Βιβλιογραφία - ΠηγέςΣελ. 270
Κεφάλαιο 4ο|Βιβλιοπαρουσιάσεις
Ι. Human Rights and International Protection for vulnerable asylum applicants: challenges and perspectives |Αικατερίνη ΒενετικίδουΣελ. 273
ΙΙ. Μητέρες: Μια αντισυμβατική ιστορία |Στέλλα ΚάσδαγληΣελ. 277
Βιογραφικά σημειώματαΣελ. 281