Η αντιπαγανιστική νομοθεσία της ύστερης ρωμαϊκής αυτοκρατορίας μέσα από τους κώδικες

Η θρησκευτική μεταβολή στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία από τον πολυθεϊσμό στο μονοθεϊσμό ήταν ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της ύστερης αρχαιότητας.

Ο χριστιανισμός, όπως και άλλες μονοθεϊστικές θρησκείες, διώχθηκε αγρίως από τις αρχές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας -παρά τη διακηρυγμένη ανεξιθρησκεία της- κυρίως επειδή «έθεταν υπό αμφισβήτηση βασικές αξίες του ρωμαϊκού κόσμου και δυναμίτιζαν τη θέση του αυτοκράτορα όχι μόνο ως ανώτατου άρχοντα του κράτους αλλά και ως αρχιερέα». Οταν όμως τα πράγματα άλλαξαν και το κράτος αυτό εκχριστιανίσθηκε επίσημα, οι όροι αυτοί αντιστράφηκαν πλήρως.

Το χριστιανικό κράτος «θεωρούσε προδοτική κάθε εκδήλωση παγανισμού και την καταδίκαζε ανάλογα». Και επειδή αυτή η μεταβολή δεν έγινε από τη μια μέρα στην άλλη ούτε ανώδυνα, χρειάστηκαν πολλές αυτοκρατορικές και άλλες αποφάσεις για να συντελεστεί η έκβαση του θρησκευτικού αγώνα υπέρ του χριστιανισμού. Αυτές οι αποφάσεις συγκεντρώθηκαν σε δύο βασικούς νομικούς κώδικες: στο Θεοδοσιανό (5ος αιώνας) και στον Ιουστινιάνειο (αρχές 6ου αιώνα).

Στο βιβλίο που επιμελήθηκε -έγραψε την εισαγωγή και άλλα κείμενα, μετέφρασε και σχολίασε τους νόμους τους σχετικούς με τον παγανισμό- η Αφροδίτη Καμάρα, ο αναγνώστης παρακολουθεί βήμα βήμα τον εκχριστιανισμό της αυτοκρατορίας «μέσα από τα λόγια αυτών που τον σχεδίασαν».



Ν. Ντ-ς





Το κυριώτερο ίσως χαρακτηριστικό της Υστερης Αρχαιότητας ήταν η θρησκευτική μεταβολή στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Ο πολυθεϊσμός υποχώρησε και τη θέση του πήρε η πρώην «δεισιδαιμονία», ο χριστιανικός μονοθεϊσμός.{...}

Χάρη στη σχολαστικότητα με την οποία διαφυλάσσονταν οι νόμοι
στη ρωμαϊκή εποχή, πολλά από τα νομοθετήματα των Ρωμαίων
αυτοκρατόρων σώζονται έως σήμερα μέσα στους δύο βασικούς
νομικούς κώδικες του υστερορωμαϊκού κόσμου: στο Θεοδοσιανό
κώδικα που συντάχτηκε στις αρχές του έκτου αιώνα. Από την
κατάργηση των θυσιών, οι οποίες αποτελούσαν βασικό στοιχείο των
εθνικών θρησκειών, έως τον αναγκαστικό εκχριστιανισμό των
πολιτών της αυτοκρατορίας και των μελών των οικογενειών τους, ο
αναγνώστης αυτού του μικρού απανθίσματος από τους Κώδικες
παρακολουθεί βήμα βήμα τον εκχριστιανισμό της αυτοκρατορίας
μέσα από τα λόγια αυτών που τον σχεδίασαν.