Η Αθήνα στα χρόνια του Περικλή

ΚΡΙΤΙΚΗ




Κάνουμε περιήγηση στους δημόσιους χώρους της Αθήνας των χρόνων του Περικλή, πράγμα διόλου δύσκολο με το CD-ROM στο κομπιούτερ, και ζητάμε να δούμε την αρχαία αγορά. Ένα κλικ στην ένδειξη Αγορά εμφανίζει στην οθόνη μας στα αριστερά μια φωτογραφία της περιοχής όπως είναι σήμερα, με τα ερείπια μέσα στο πράσινο και τις πολυκατοικίες στο βάθος, μια άλλη εικόνα δίπλα με αναπαράσταση των κτιρίων στην αρχαιότητα και ένα κείμενο από πάνω που επεξηγεί πώς οργανώνεται ο χώρος γύρω από μια κεντρική πλατεία, με νέα οικοδομήματα και ναούς δίπλα στα παλαιότερα κτίρια. Σε όλη την έκταση γύρω από την πλατεία χτίζονται αγάλματα και βωμοί, όπως τα αγάλματα των Επωνύμων και ο Βωμός των Δώδεκα Θεών. Οι τελευταίες λέξεις είναι τονισμένες με κόκκινο χρώμα, που σημαίνει ότι μπορούμε να κάνουμε κλικ στα σημεία αυτά για περισσότερες πληροφορίες και εικόνες. Προς το παρόν όμως βιαζόμαστε να δούμε καλύτερα την εικόνα. Κάνουμε κλικ στην επιφάνεια της εικόνας που μεγεθύνεται και εμφανίζεται καθαρότερη μπροστά μας: πράγματι, τώρα διακρίνονται λεπτομέρειες. Πού είναι οι κρήνες, ποια είναι η Ποικίλη Στοά, ποια η Νότια Στοά, ποιο το Στρατηγείον, ποιος ο Θόλος, πού είναι η οδός Παναθηναίων;

Διευθύνσεις και κτίρια είναι γραμμένα σε μια στήλη στα αριστερά. Καθώς κατευθύνουμε το βελάκι της οθόνης στα ονόματα, μια φωτεινή δέσμη φωτίζει το αντίστοιχο κτίριο στην εικόνα. Ο αόρατος προβολέας σταματάει κάθε φορά εκεί που τον αφήνουμε. Τον ρίχνουμε πάνω σε κάποια κτίρια που ο κατάλογος δίπλα δείχνει ότι είναι τα Βουλευτήρια. Νέες επιλογές εμφανίζονται στην οθόνη: Θέλουμε να δούμε το εξωτερικό του Παλαιού Βουλευτηρίου, το εσωτερικό του ή μήπως το εσωτερικό του Νέου Βουλευτηρίου που κτίστηκε λίγο πιο κάτω; Ας πάμε στο εσωτερικό του τελευταίου. Εδώ μας περιμένει μια τρισδιάστατη αναπαράσταση, καθώς βρισκόμαστε ξαφνικά μπροστά σε μια δίφυλλη πόρτα που ανοίγει διάπλατα, ο φακός προχωράει μέσα, φέρνει μια κυκλική στροφή γύρω από έναν αμφιθεατρικό χώρο, στέκεται σε διάφορα σημεία και ξαναέρχεται στο σημείο που μας είχε αφήσει. Είχαμε πει ότι θα πάμε να δούμε τα αγάλματα των Επωνύμων και ποιοι ήταν οι Επώνυμοι αυτοί, αλλά το αφήνουμε για αργότερα. Κάνουμε κλικ στην ένδειξη Πλοήγηση, που σημαίνει ότι θέλουμε να πάμε κάπου τελείως διαφορετικά. Επιλέγουμε το υποκεφάλαιο Πόλεμος και διαλέγουμε τους Περσικούς. Στον χάρτη μπροστά μας έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη της ναυμαχίας σε τέσσερις φάσεις με τους σχηματισμούς των πλοίων, με κόκκινες κουκκίδες τα περσικά και με άσπρες κουκκίδες τα ελληνικά.

Οι στρατηγικές κινήσεις του Θεμιστοκλή μάς ωθούν σε δικό μας στρατηγικό σχέδιο. Θα αφήσουμε την περιήγηση μέσω ενοτήτων, όπως μας καθοδηγεί με ασφάλεια η εισαγωγή του CD-ROM, και θα ακολουθήσουμε δική μας πορεία μέσα από τα ευρετήρια, τους χάρτες, τις βιογραφίες, τα χρονολόγια. Εκεί μπορούμε να κάνουμε εύρεση λέξεων με αναζήτηση των πρώτων τριών γραμμάτων: με αναζήτηση του Περς, βρίσκουμε πότε εμφανίζεται για πρώτη φορά η λέξη Πέρσες ή περσικοί πόλεμοι στο χρονολόγιό μας και όπου αλλού έχουμε κωδικοποιημένες πληροφορίες. Για διάλειμμα μπορούμε να επισκεφτούμε το εργαστήρι του αγγειογράφου κάνοντας κλικ πάνω σε μια ερυθρόμορφη πυξίδα πάνω στο τραπέζι της εισαγωγικής οθόνης, οπότε παρακολουθούμε σε σύγχρονο βίντεο τις εργασίες κατασκευής ενός αρχαίου αγγείου. Επιστρέφουμε στις επιλογές πλοήγησης για να κατοπτεύσουμε συνολικά τα πεδία. Η δομή του CD-ROM μάς προσφέρει τέσσερις ενότητες στις οποίες μπορούμε να κινηθούμε όπως θέλουμε: τον Ιδιωτικό Βίο, τον Δημόσιο Βίο, την Τέχνη και Τεχνική, τον Λόγο και τις Επιστήμες. Η καθεμιά από αυτές τις ενότητες διαιρείται σε υποενότητες. Από τον Ιδιωτικό Βίο, λόγου χάρη, μπορούμε να περάσουμε στην καθημερινή ζωή, στην εργασία, στην εκπαίδευση και από την εκπαίδευση πάλι να περάσουμε στην ανατροφή των παιδιών, στα μαθήματα, στη γυμναστική, στους δασκάλους.

Στον πίνακα των περιεχομένων μια σειρά διακλαδώσεις δείχνει πώς μπορεί να φθάσει κανείς στον ίδιο προορισμό με διαφορετική πορεία. Η επιλογή του τρόπου πλοήγησης είναι μέρος της παιδευτικής διαδικασίας και της εξερευνητικής απόλαυσης. Οι εκπλήξεις εμφιλοχωρούν σε κάθε βήμα. Εκεί που διαβάζουμε για τα σπίτια των Αθηναίων βλέπουμε να κοκκινίζει η λέξη ήθος, κάνουμε κλικ από περιέργεια και βλέπουμε ότι το ήθος των πολιτών ήταν τέτοιο ώστε το σπίτι του Αλκιβιάδη και του Θεμιστοκλή ήταν ίδιο με τα υπόλοιπα, σε τίποτε διαφορετικό. Κάθε φορά στο επάνω μέρος της οθόνης εμφανίζεται ο τίτλος της ενότητας ή υποενότητας στην οποία βρισκόμαστε για να μη χανόμαστε κατά την πλοήγηση.

Η Αθήνα στα χρόνια του Περικλή, μια μεγάλη ηλεκτρονική έκδοση με την οποία οι εκδόσεις Ερμής εορτάζουν τη συμπλήρωση της τρίτης δεκαετίας της ζωής τους, είναι προϊόν συλλογικής εργασίας τριών δυναμικών ομάδων, των αρχαιολόγων - ιστορικών, των καλλιτεχνών και των τεχνικών κομπιούτερ. Η εργασία παραγωγής του CD-ROM, με ηχογραφήσεις, βιντεοσκοπήσεις, φωτογραφήσεις και τρισδιάστατες αναπαραστάσεις, ξεκίνησε από μια ιδέα της κυρίας Φωτεινής Λεανδρή του CAID και βασίστηκε στα κείμενα της αρχαιολόγου Αννας Λαμπράκη. Στόχος ήταν να δοθούν, πέρα από τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα της κλασικής περιόδου, οι άλλες όψεις της ζωής και κυρίως η καθημερινή συμβολή των Αθηναίων στο μεγαλείο της πόλης του 5ου αιώνα π.Χ., μέσα από κείμενα επιστημονικά ελεγμένα, εικονογραφικό υλικό και παράθεση βιβλιογραφίας στο τέλος. Ο στόχος όχι μόνο επιτεύχθηκε αλλά έγινε παιχνίδι.



ΜΑΙΡΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 19-12-1999