Η οθωμανική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα

Βιργινία Αλμπάνη, Μιχάλης Ανδριανάκης, Κώστας Γιαπιτσόγλου, Σοφία Δουκατά - Δεμερτζή, Δημήτριος Ζυγομαλάς, Γιώργος Κακαβάς, Ελένη Ι. Κανετάκη, Ανδρομάχη Κατσελάκη, Φραγκίσκα Κεφαλλωνίτου, Ηλίας Κολοβός, Αναστασία Κουμούση, κ.ά.



[...] Ο κατάλογος που ακολουθεί δεν είναι εξαντλητικός, κατεβλήθη ωστόσο προσπάθεια να είναι όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτικός, τόσον όσον αφορά τα είδη των κτηρίων όσο και τις περιοχές της Ελλάδος, στις οποίες αυτά βρίσκονται. Ακόμη, προκειμένου να αποκτήσει ο αναγνώστης μια συνολική εικόνα της αρχιτεκτονικής της περιόδου αυτής, κρίθηκε σκόπιμο να συμπεριληφθούν στον παρόντα τόμο όχι μόνον κτήρια αμιγώς οθωμανικά ως προς τη λειτουργία ή την αρχιτεκτονική τους, όπως π.χ. τζαμιά, ιμαρέτ, χαμάμ, τεκέδες κ.λ.π., αλλά και κάστρα, γεφύρια, χάνια ή κατοικίες που ήσαν σε χρήση από όλο τον πληθυσμό.

Ο τόμος διαρθρώνεται σε τρία μέρη. Το πρώτο μέρος αποτελείται από τρία εισαγωγικά κεφάλαια, εκ των οποίων το πρώτο δίνει ιστορικές πληροφορίες για την Οθωμανική αυτοκρατορία γενικά αλλά και για τον ελλαδικό χώρο ειδικά, ενώ τα επόμενα αναφέρονται στα χαρακτηριστικά της οθωμανικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα. [...]

Το κεφάλαιο της οθωμανικής αρχιτεκτονικής εισάγει ουσιαστικά τον αναγνώστη στο κύριο, δεύτερο, μέρος όπου περιγράφονται τα μνημεία ανά γεωγραφική περιοχή. Σε αρκετές περιπτώσεις προτάσσεται ένα κατατοπιστικό σημείωμα για τις πόλεις στις οποίες αυτά βρίσκονται, και τη συγκρότησή τους κατά την Οθωμανική περίοδο. Πολύτιμος αρωγός στο οδοιπορικό αυτό ο Οθωμανός περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπί, ο οποίος κατά τον 17ο αιώνα ταξίδεψε στις πόλεις της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και μας έδωσε την περιγραφή πολλών μνημείων. Όσο κι αν η μαρτυρία του έχει θεωρηθεί υπερβολική ή μη ακριβής σε κάποιες περιπτώσεις, πάντως αποτελεί πλούσια δεξαμενή πληροφοριών, η οποία σε συνδυασμό με άλλες πηγές, ιστορικές, αρχειακές, αρχαιολογικές κ.λ.π., μας βοηθά στην ταύτιση και χρονολόγηση μνημείων.

Προσπαθήσαμε ώστε τα λήμματα των μνημείων να έχουν ενιαία μορφή, και να περιλαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες. Έτσι το κάθε λήμμα περιλαμβάνει ιστορικά στοιχεία (όπου υπάρχουν), χρονολόγηση, αρχιτεκτονική περιγραφή, αλλά και τις κυριότερες επεμβάσεις αποκατάστασης και ανάδειξης που έχουν γίνει σε αυτά, καθώς και αναφορά στις νέες χρήσεις που έχουν αποκτήσει αρκετά μνημεία, προκειμένου να ενταχθούν στη σύγχρονη πολιτιστική ζωή του τόπου.

Ο τόμος κλείνει με ένα χρονολόγιο, ένα γλωσσάρι για τους αρχιτεκτονικούς κυρίως όρους που χρησιμοποιούνται στο κείμενο και πιθανόν να δυσκολέψουν τον μη ειδικό αναγνώστη, και, τέλος, με την παράθεση της βιβλιογραφίας. [...]


(από τον εισαγωγή, Έρση Μπρούσκαρη)