Ισπανία 1936-1939

Στις 19 Ιούλη 1936 ξεκίνησε μια από τις πιο σημαντικές σελίδες στην ιστορία της χειραφέτησης του ανθρώπου: ο ισπανικός λαός μπλόκαρε το πραξικόπημα του στρατηγού φράνκο και ξεκίνησε την κοινωνική επανάσταση. Ήταν το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας. Ποτέ στο παρελθόν ο αναρχισμός δεν είχε καταφέρει να ανέβει τόσο εντυπωσιακά στο κοινωνικό παλκοσένικο. Μετά από ογδόντα χρόνια, εκείνο το γεγονός διατηρεί αμείωτη την επικαιρότητά του, όχι τόσο για τον τρόπο με τον οποίο εξελίχθηκε ή για τα κοινωνικά υποκείμενα που το διεκπεραίωσαν, όσο για το γεγονός ότι τα προβλήματα που αναδείχθηκαν εκείνα τα τρία χρόνια παραμένουν ακόμη άλυτα. Η ισπανική επανάσταση είναι όντως το παράδειγμα μιας πιθανής διαδρομής ενός ριζοσπαστικού μετασχηματισμού της κοινωνίας. Αν και από κάποιες πλευρές φαίνεται ξεπερασμένη, μια πιο προσεκτική ανάλυση δείχνει ότι ως προς τα ουσιαστικά τους χαρακτηριστικά, οι θεμελιώδεις όψεις εκείνης της εποποιίας συνεχίζουν να αποτελούν ένα διαρκές σημείο αναφοράς για την επαλήθευση, σήμερα, όσων προτάσεων ασχολούνται με την εγκαθίδρυση μιας κοινωνίας ίσων και ελεύθερων. Τα κείμενα που παρουσιάζονται σε αυτή τη συλλογή αποτελούν τις παρεμβάσεις σε μια ημερίδα με τίτλο «Ισπανία '36: επανάσταση και εξουσία», που έγινε στις 20 Σεπτέμβρη 1986 στο Μιλάνο, οργανωμένη από το Κέντρο Ελευθεριακών Μελετών Τζουζέπε Πινέλι. Πρόκειται για παρεμβάσεις κριτικές, σαφώς μη αγιογραφικές, που αντιπροσωπεύουν, κατά πάσα πιθανότητα, έναν σύγχρονο και ταυτοχρόνως απομαγευμένο στοχασμό για την αναρχία και την επανάσταση. Υπάρχει επίσης με τη μορφή επιμέτρου και η προσωπική αφήγηση εκείνης της 19ης Ιούλη από έναν από τους πρωταγωνιστές της, που αποτυπώνει νομίζουμε άριστα το πνεύμα και την πρακτική αυτής της ημέρας. Το να μιλάει κανείς σήμερα για επανάσταση, μπορεί σε πολλούς και πολλές να φαίνεται αναχρονιστικό, όμως υπάρχει άραγε άλλος τρόπος για να πραγματωθεί μια ελευθεριακή κοινωνία; Η συζήτηση πάνω σε αυτό το πρόβλημα παραμένει ανοιχτή: πολλοί θεωρούν, στη βάση των διαφόρων ιστορικών εμπειριών, πως τώρα πια η επανάσταση έχει μπει στο άλμπουμ των αναμνήσεων. Μπορεί... Όμως, τότε, δεν θα καταλήξει στο ίδιο άλμπουμ και η ελπίδα για μια κοινωνία θεμελιωμένη στην ελευθερία;·