Ιστορίες προφορικής παράδοσης της περουβιανής Αμαζονίας

Σε ό,τι αφορά τις ιστορίες, γεννιέται ένα εύλογο ερώτημα: ποιες είναι οι λογοτεχνικές τους αξιώσεις, μπορούμε να τις αποκαλέσουμε λογοτεχνία; Η απάντηση δίχαζε στο παρελθόν τους μελετητές του μεγάλου σε όγκο προφορικού υλικού που καταγραφόταν. Παρ’ ό,τι η χάρη και οι αποχρώσεις του προφορικού λόγου χρειάζονται πολλή δεξιοτεχνία για να περάσουν στον γραφτό χωρίς μεγάλη πολλές φορές απώλεια, η απάντηση είναι καταφατική, και, κατά έναν τρόπο, αυταπόδεικτη: η αξία τους διαφέρει ανάλογα με το ταλέντο του αφηγητή. Όπως δηλαδή συμβαίνει και με τον συγγραφέα της γραπτής λογοτεχνικής παράδοσης: η αξία της ιστορίας του διαφέρει ανάλογα με το συγγραφικό του ταλέντο. Ενώ στα προφορικά αυτά αφηγήματα υπάρχει μια ολόκληρη ονοματοποιία γηγενών ονομάτων, δεν έχει περισωθεί πουθενά το όνομα κάποιου από τους επινοητές των ιστοριών, γιατί αυτές, με την συνεχή επεξεργασία από γενεά σε γενεά, δεν ανήκουν πια σε άτομα αλλά στην κοινότητα ή φυλή, αυτή επωμίζεται την ευθύνη διατήρησης της παράδοσης για να την μεταδώσει στους επιγενόμενους. Το όνομα που συνοδεύει τον τίτλο των διηγημάτων εδώ, ανήκει στον μεταγραφέα ή επεξεργαστή τους. Μια ιθαγενής προφορική ιστορία, μπορεί να περιέχει στοιχεία μυθολογικά, ιστορικά (από την προηγούμενη γενεά) και πραγματιστικά, από το παρόν του αφηγητή, τις επιδιώξεις του, τις υλικές του ανάγκες. Είναι δηλαδή, τηρουμένων των αποστάσεων, ένα φαινόμενο σχετικό με εκείνο του αοιδού της ελληνικής παράδοσης της αρχαϊκής περιόδου, αλλά χωρίς έμφαση στη θεογονία. Το παράδοξο αυτών των εθνοτήτων είναι, ότι ενώ γνωστοί λαοί στην ανθρώπινη ιστορία και οι παραδόσεις τους εξαφανίστηκαν, οι εθνότητες της Αμαζονίας και οι δικές τους παραδόσεις επέζησαν μέσα από τις προφορικές ιστορίες τους, και με μόνα μέσα τα παρεχόμενα από τον δύσκολο φυσικό περίγυρο της ζούγκλας και την γλώσσα της κάθε φυλής. Πηγή των ιστοριών των ιθαγενών είναι ο κόσμος που κατοικούν: ένα άπειρο από πουλιά, ζώα, γιγαντιαία ερπετά, έντομα (έχουν καταγραφεί πάνω από δύο χιλιάδες είδη), δέντρα και φυτά ίδια της περιοχής τα οποία φύονται μέσα στο ειδικό κλίμα της τροπικής Αμερικής. Για να το πούμε αλλιώς, οι ιστορίες είναι προσεγγίσεις πάνω στη φύση, στα ζώα και στους ανθρώπους που την κατοικούν.