Καρυοθραύστις Τεύχος 8/9 Νοέμβριος 2021

Αν κάτι έχουν απελπιστικά ανάγκη οι «μικρόψυχοι» καιροί μας είναι οι συνεργασίες, σε μια βάση όμως αλλιώτικη από ό,τι στο παρελθόν. Οι παλαιότερες συλλογικότητες (περιοδικά, σύλλογοι, κόμματα), που λειτουργούσαν συνήθως υπό την ανελαστική εποπτεία του ενός, ανήκουν στη λήθη του παρελθόντος. Για να το διατυπώσουμε σε σχέση με τη λογοτεχνική πραγματικότητα: λογοτεχνικά περιοδικά ή ενώσεις με παγιωμένα εκ προοιμίου πλαίσια δεν μπορούν πλέον να υπηρετήσουν και να ακολουθήσουν τη σύγχρονη, πολυπρισματική πραγματικότητα. Οι συλλογικότητες στον 21ο αιώνα καλούνται να είναι πλουραλιστικές, διαρκώς παρεκκλίνουσες, ανοιχτές στο καινούριο και διαφορετικό, ακόμη κι αν συχνά πυκνά αναγκάζονται να αυτο-αναιρεθούν. Οι σύγχρονες συλλογικότητες δεν είναι κλειστοί, ανατροφοδοτούμενοι κύκλοι, αλλά ανοιχτά, συνεχώς επεκτεινόμενα συστήματα. Αυτές τις αρχές πρεσβεύει και η καρυοθραύστις από το πρώτο τεύχος κυκλοφορίας της: τη θραύση της σκληρής επιφάνειας των πραγμάτων για την εξόρυξη της ουσίας εν λόγω και τέχνη, αλλά και τη θραύση των δικών της ορίων, ώστε να προχωρεί διαρκώς ανανεούμενη, μέσα από μια ενεργή ομάδα συνεργατών που διευρύνεται.
Αναμφίβολα, η (συνεχιζόμενη) οικονομική κρίση και η (σθεναρά αντιστεκόμενη των εμβολιασμών) πανδημία έχουν επηρεάσει το κοινωνικό και εκδοτικό τοπίο της χώρας μας. Ο εγκλεισμός προσέφερε μεν συνθήκες απομόνωσης και περισσότερο χρόνο σε συγγραφείς και αναγνώστες, ωστόσο δυσχέρανε την κυκλοφορία του βιβλίου και (σχεδόν) κατήργησε τη διά ζώσης συνεύρεση των ανθρώπων της λογοτεχνίας. Στα λογοτεχνικά πράγματα επήλθε ένα τέλμα, αποτυπωμένο και στην ψυχολογία των δημιουργών. Όσο για την κυκλοφορία των περιοδικών, εκεί η κατάσταση είναι απελπιστική. Παρόλα αυτά, οι δύσκολες συνθήκες δεν μας αποθάρρυναν, αλλά –ως εσωτερική αντίσταση– μας ώθησαν να δημιουργήσουμε ένα πλουσιότερο και ποικιλόφωνο τεύχος. Παράλληλα, το περιοδικό, εκμεταλλευόμενο τα σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία, προχώρησε στη δημιουργία καναλιού στο YouTube με απαγγελίες ποιημάτων, ενώ συμμετείχε σε φεστιβάλ με καινοτόμες δράσεις, όπως τη συνεργατική συγγραφή ποιήματος έντεκα ποιητών/τριών από απόσταση, και έπεται συνέχεια…
Στο διπλό τεύχος της καρυοθραύστιδος ο αναγνώστης θα διαβάσει ενδιαφέροντα δοκίμια, όπως του Δημήτρη Δασκαλόπουλου για τη στάση του Σεφέρη απέναντι στον Σολωμό, της Χριστίνας Αργυροπούλου για τον υπερρεαλισμό του Έκτορα Κακναβάτου, καθώς και της Δήμητρας Μήττα για την ενδιαφέρουσα ­–ως προς τη μεθοδολογία της κριτικής– συλλογή δοκιμίων του Συμεών Γρ. Σταμπουλού με τίτλο Florilegium I. Η ποίηση και πεζογραφία καταξιωμένων δημιουργών (λ.χ. Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Νίκος Ορφανίδης, Τάσος Πορφύρης, Κώστας Α. Κρεμμύδας, Μαρία Κουγιουμτζή, κ.ά.) αλλά και νεότερων, έχουν και σ’ αυτό το τεύχος την τιμητική τους. Μάλιστα, σ’ ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα, που επιμελείται η Διώνη Δημητριάδου, χαρτογραφούνται οι διαφορετικές τάσεις της σύγχρονης ελληνικής ποίησης με τη συμμετοχή σαράντα ποιητών και ποιητριών. Ασφαλώς, δε λείπουν και οι ποιητικές μεταφράσεις, κυρίως από τις Η.Π.Α. αλλά και την Ισπανία. Επίσης, ολοκληρώνεται και το μεγάλο αφιέρωμα στην –αεί λαλούσα– λυρική φωνή της Γιώτας Αργυροπούλου με έξι επιπλέον δοκίμια που φωτίζουν τις πτυχές του έργου της και το επιμύθιο, αφιερωματικό ποίημα του Κ.Θ. Ριζάκη. Τέλος, οι συνεργάτες του περιοδικού περιδιαβάζουν και κριτικογραφούν για την τρέχουσα λογοτεχνική παραγωγή.
Η καρυοθραύστις δε λειτουργεί ανταγωνιστικά προς τα υπόλοιπα λογοτεχνικά περιοδικά? σέβεται την πορεία τους και αναγνωρίζει ότι όλα τα περιοδικά αποτελούν τεμνόμενους κύκλους, καθώς η πορεία και οι συνεργάτες τους συχνά συμπίπτουν. Στο παρόν τεύχος και στη στήλη «ΟΔΟΣ ΕΝΤΥΠΩΝ» φιλοξενείται ο Δημήτρης Αγγελής, ποιητής και διευθυντής του περιοδικού Φρέαρ, ο οποίος σε μια διαφωτιστική συνέντευξή του στη Διώνη Δημητριάδου παρουσιάζει τις αρχές και τον τρόπο λειτουργίας ενός λογοτεχνικού περιοδικού στις ιδιόμορφες συνθήκες της εποχής μας. Ενδιαφέρουσα και η συνέντευξη του ποιητή Σωτήρη Σαράκη στον Συμεών Γρ. Σταμπουλού, καθώς μας ξεναγεί στο ποιητικό του εργαστήριο. Ο νεαρός ζωγράφος Νίκος Μαραντίδης, τα έργα του οποίου κοσμούν το ανά χείρας τεύχος, συζητά με τη Γλύκα Διονυσοπούλου για το πώς ένας νέος εικαστικός της περιφέρειας αντιμετωπίζει τις κοινωνικές και καλλιτεχνικές προκλήσεις του καιρού μας.
Στο διπλό αυτό τεύχος, ο αναγνώστης θα βρει και ορισμένες εκπλήξεις, καθώς εγκαινιάζονται τέσσερις καινούριες στήλες. Τα «ΔΥΤΙΚΑ ΣΤΑΣΙΜΑ» του Σπύρου Λαζαρίδη αποτολμούν μια ποιητική γεωγραφία, καθώς σχολιάζουν τέσσερα ποιήματα με αναφορές σε σημεία της Δυτικής Θεσσαλονίκης. «ΜΕ ΕΝΣΤΙΚΤΟ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ» ο Διονύσης Στεργιούλας μάς ανασυστήνει βιβλία που άφησαν ισχυρό αποτύπωμα στον χρόνο, όπως την Πραγματογνωσία του Ν.Γ. Πεντζίκη. Η Αλεξάνδρα Μυλωνά στη στήλη της «TRES GROS PLAN» σχολιάζει την κοινωνική πραγματικότητα, με το ιδιαίτερο πεζογραφικό της ύφος. Τέλος, στην «ΗΛΑΚΑΤΗ ΕΝ ΣΠΟΥΔΗ» η Λίλια Τσούβα παρουσιάζει τέσσερα λογοτεχνικά βιβλία μέσα από σύντομα κριτικά κείμενα.
Με σεβασμό προς τους συνεργάτες και τους αναγνώστες της, και σ’ αυτό το τεύχος η καρυοθραύστις κομίζει ένα ποικιλόφωνο ψηφιδωτό λόγου και τέχνης, με ψηφίδες τής –εγχώριας και ξένης– λογοτεχνικής μας παράδοσης, της σφύζουσας σημερινής λογοτεχνικής παραγωγής, αλλά και ενός γενικότερου καλλιτεχνικού και κοινωνικού προβληματισμού. Αν όλα αυτά (οι 420 σελίδες της) μοιάζουν περιττές πολυτέλειες στην κορονοϊόπληκτη πραγματικότητα που ζούμε, είναι όμως κι ένας τρόπος να θραύσουμε το σκληρό περίβλημά της, για να στοχαστούμε την πραγματικότητα που θέλουμε.

Γιώργος Δελιόπουλος