Καταλόγια

Τα "Καταλόγια. Στίχοι περί έρωτος αγάπης" είναι μια ανώνυμη συλλογή δημώδους ερωτικής ποίησης, πιθανότατα του πρώτου μισού του 15ου αιώνα. Αποτελεί την παλιότερη σωζόμενη του είδους της και στο μόνο χειρόγραφό της, που την παραδίδει χωρίς το τέλος της, απαρτίζεται από 54, μικρά ή μεγαλύτερα, αφηγηματικά ή λυρικά, ποιήματα (ή 715 στίχους). Πραγματολογικά και λεκτικά στοιχεία κάποιων ποιημάτων δείχνουν πως ο δημιουργός ή ανθολόγος τους είναι ελληνόγλωσσος και με ελληνικό, κυρίως, πολιτισμικό υπόβαθρο, που ζει όμως σε πολυεθνικό/πολυπολιτισμικό περιβάλλον, πιθανότατα δυτικοκρατούμενο (ίσως στη Ρόδο της εποχής των Ιωαννιτών ιπποτών).

Η συλλογή εκφράζει με ποικίλους τρόπους τα ερωτικά αισθήματα δύο νέων διαφορετικού φύλου, τις επιθυμίες και τις απογοητεύσεις, κάποτε και τα κόλπα ή τις τολμηρές πράξεις, καθώς και τον πόνο που προκαλεί ο έρωτας ή η εξαπάτηση και εγκατάλειψη. Σχεδόν πάντα εκθειάζει το κάλλος ή τις αρετές του αγαπημένου ή της αγαπημένης με ενδιαφέρουσες και, κάποτε, πρωτότυπες εικόνες και σχήματα λόγου, που αντλούνται από τη φύση ή το κοινωνικό (συγχρονικό, συνήθως) περιβάλλον. Τα περισσότερα ποιήματα (όταν δεν είναι διαλογικά) εκφέρονται από νεαρό άντρα ή εκφράζουν "ανδρικό λόγο", και ορισμένα αντιπροσωπεύουν συγκεκριμένα λογοτεχνικά υποείδη: την Αλφάβητο, την "αριθμητική ποίηση" (τα λεγόμενα Εκατόλογα), την ερωτική επιστολή (πιτ(τ)άκιν) και το (επιγραμματικό, συνήθως) δίστιχο.

Η επιμελήτρια της έκδοσης, Β. Παναγιωτοπούλου-Δουλαβέρα, προσφέρει στο Επίμετρο του βιβλίου και μια ευρεία ανθολόγηση ανάλογων κειμένων ή αποσπασμάτων ποιημάτων της περιόδου 14ος-17ος αι.