Κατοχή - Αντίσταση - Εμφύλιος

Η μελέτη του τοπικού στις επιστήμες της Λαογραφίας, της Ανθρωπολογίας και της Ιστορίας έχει αποδώσει πολύπλευρη και συνολική γνώση για την κοινωνία και τον πολιτισμό της μικρής κλίμακας, με την προϋπόθεση ότι οι προσεγγίσεις δεν αντιμετωπίζουν τις κοινωνίες αυτές ως κλειστά και αυτόνομα συστήματα, αλλά ως επί μέρους σύνολα, τα οποία διαμορφώνονται στη βάση των ενδογενών οικονομικών, κοινωνικών παραγόντων και δυναμικών τους, καθώς και των αντίστοιχων εξωγενών παραγόντων που λειτουργούν σε εθνικό - κεντρικό επίπεδο.


Το ενδιαφέρον για τη μελέτη της τοπικής διάστασης υπαγορεύτηκε καταρχήν από την ανάγκη να μελετηθεί περισσότερο μια περιοχή, η Αιτωλοακαρνανία, η οποία συμμετείχε ενεργά σε όλες τις εξελίξεις της δεκαετίας 1940-1950, ωστόσο η έρευνα γι' αυτήν παραμένει ακόμα περιορισμένη. Επιπλέον, η επικέντρωση του ενδιαφέροντος στην τοπική διάσταση βασίζεται στην αντίληψη ότι η ιστορία εκείνης της δεκαετίας δεν φαίνεται να συγκροτεί μια ενιαία, γενική και μονοδιάστατη εμπειρία. Αντίθετα, όλο και συχνότερα η έρευνα δείχνει ότι οι τοπικές ιστορίες είναι "υπόφορες" του πολιτισμού και της δυναμικής του τοπικού πεδίου, και ως εκ τούτου η μελέτη τους μπορεί να αναδείξει αφενός τις ιδιαιτερότητες, και αφετέρου να προβεί στους απαραίτητους συσχετισμούς της τοπικής ιστορικής εμπειρίας με την κεντρική πολιτική σκηνή, συναρθρώνοντας σε ένα ενιαίο σχήμα τα ερωτήματα και τις ερμηνευτικές προτάσεις που αφορούν τόσο το κέντρο όσο και την περιφέρεια.


Υπό αυτή την οπτική, ο ανά χείρας συλλογικός τόμος επιχειρεί να συμβάλει στη μελέτη της τοπικής ιστορίας και της μνήμης της δεκαετίας 1940-1950 στην Αιτωλοακαρνανία, στην αποτύπωση των τοπικών ιστορικών και πολιτισμικών παραμέτρων που συγκροτούν την εσωτερική δυναμική του τόπου, και στην ανάδειξη της τοπικής ιδιαιτερότητας, ως στοιχείου όμως συστατικού που συναρθρώνεται με το γενικό.