Ξένη ποίηση του 20ού αιώνα

(Από τον Πρόλογο του βιβλίου)

Κριτική:

Από τον Βαλερύ στον Μαγιακόβσκι

Περισσότεροι από εκατό ποιητές του 20ού αιώνα παρουσιάζονται από δόκιμους έλληνες συναδέλφους τους

Ενα πανόραμα της ξένης ποίησης του περασμένου αιώνα μάς προσφέρει η ποιήτρια, μεταφράστρια και θεατρική συγγραφέας Μαρία Λαϊνά, ανθολογώντας μεταφράσεις δόκιμων ελλήνων μεταφραστών που έφεραν κοντά στους έλληνες αναγνώστες τις καλύτερες στιγμές αυτής της σπουδαίας τέχνης. Είναι σημαντικό το εγχείρημά της, γιατί εκτός των άλλων ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να μελετήσει τα επιτεύγματα των μεταφραστών, συγκρίνοντας το ύφος τους και τη γλωσσική τους δεινότητα. Κι αληθινά, τίποτε λιγότερο δεν θα συναντήσουμε στις σελίδες του βιβλίου από την αφρόκρεμα των λογίων που με τη δουλειά τους ανάθρεψαν γενιές ολόκληρες ελλήνων αναγνωστών. Από τον Κωστή Παλαμά, τον Γιώργο Σεφέρη, τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Αρη Δικταίο, τον Αρη Αλεξάνδρου, τον Νίκο Γκάτσο, τον Μανόλη Αναγνωστάκη, τον Νίκο Εγγονόπουλο και τον Δημ. Στ. Δήμου ως τον Κώστα Ε. Τσιρόπουλο, τον Στέφανο Ροζάνη, τον Γιώργη Παυλόπουλο, τον Βασίλη Καραβίτη, την Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, τον Τάσο Δενέγρη, τον Αργύρη Χιόνη, τον Γιώργο Βέη, τον Χριστόφορο Λιοντάκη, τον Γιάννη Βαρβέρη και τη Βερονίκη Δαλακούρα. Απέναντί τους είχαν να αντιμετωπίσουν αναστήματα όπως της Αχμάτοβα και του Βαλερύ, του Ρίλκε και του Απολλιναίρ, του Πάουντ και του Πεσσόα, του Ελιοτ και του Γκολ, του Μαγιακόβσκι και του Νερούδα, του Λόρκα και του Ωντεν, του Παβέζε και του Μπρεχτ. Οπως σημειώνει η Λαϊνά στην εισαγωγή της, το μόνο σταθερό της κριτήριο για την κατάρτιση της ανθολογίας υπήρξε η γλώσσα. «Ποίηση δεν είναι ό,τι χάνεται στη μετάφραση, όπως έχει λεχθεί. Και στη γλώσσα του πρωτοτύπου και στην αλλοδαπή έχουμε ένα ποίημα: άλλοτε καλύτερο, άλλοτε χειρότερο από το άλλο του πρόσωπο. Η ποίηση χάνεται στον παράσιτο λόγο που, μιλώντας μια ξένη προς τη δική της γλώσσα, ασχολείται μαζί της, τη χρησιμοποιεί και την υποβιβάζει, αν δεν την καταργεί, ακόμα κι όταν οι προθέσεις του είναι αγαθές. Αν κάτι ενοχλείται από τη μετάφραση, δεν είναι η ποίηση, αλλά η αυτάρκεια του ποιήματος».

Ας κρατήσουμε ένα μικρό λυρικό ενθύμιο από το βιβλίο, βγαλμένο από το χέρι της μεγαλύτερης ρωσίδας ποιήτριας του 20ού αιώνα. Πρόκειται για το ποίημα «Το τραγούδι της τελευταίας συνάντησης» της Αννας Αχμάτοβα, μεταφρασμένο από τον Αρη Αλεξάνδρου: «Στο στήθος ένα σφίξιμο/ το βήμα χάνω, πάω βιαστική/ από την αγωνία, την λαχτάρα, φόρεσα/ το γάντι το αριστερό, στο χέρι το δεξί. / Τόσα σκαλιά ν' ανέβω, αδύνατον. / Μα, είναι τρία, χρυσή μου. / Ηχος γλυκός σαλεύει μες στα δέντρα/ και το φθινόπωρο μου λέει "Πέθανε μαζί μου". / Η τύχη μου παντοτινά ασταθής/ άχαρη, σαν εσένα. Είμαι απελπισμένη. / Λύση καμιά δεν βλέπω, ω! ακριβέ. / Πεθαίνω εγκαταλειμμένη. /Το βλέμμα στρέφω, να το σπίτι μας κι η κάμαρα/ κεχριμπαρένια καίνε τα κεριά/ της τελευταίας μας συνάντησης το σμίξιμο/ και η φωνή σου μες στ΄ αυτιά μου ακόμα τραγουδά».

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ, To Βήμα, 29/10/2007