Μετάπολις 2001 Η σύγχρονη ελληνική πόλη

ΚΡΙΤΙΚΗ



Το σάστισμα είναι δικαιολογημένο όταν το βουκολικό τοπίο έχει αποσυρθεί· όταν στη θέση του αντικρίζουμε το γνώριμο μείγμα από άγονη γη και μπάζα με φόντο τον θαμπό ορίζοντα από τις ατέρμονες πολυκατοικίες. Και εκείνες στέκουν μαρμαρωμένες στο εξώφυλλο του περιοδικού «Μετάπολις 2001» κοιτάζοντας ένα από τα πιο καυτά θέματα προβληματισμού: την τύχη του αστικού μας τοπίου. Γιατί η απορία είναι γνωστή: Πώς θα προσεγγίσουμε τη σύγχρονη ελληνική πόλη όταν εκείνη μοιάζει να γνωρίζει όλους τους τρόπους για να περνά αδιάφορη; Οι μπλαζέ κατσίκες του εξωφύλλου (γλυπτά της Ανδριάνας Βερβέτη φωτογραφημένα από τον Δημήτριο Αντωνίτση) αντιπροσωπεύουν επαξίως αυτό το σάστισμα του τοπίου... Πώς λοιπόν θα αντιδράσουμε μπροστά σε τόσες προκλήσεις που θέτει η εποχή, όπως η αξιοποίηση του Ελληνικού, τα έργα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, η ανάκτηση του Φαληρικού Όρμου, η αστικοποίηση από το νέο αεροδρόμιο στα Μεσόγεια, πώς θα αξιολογήσουμε τις προτάσεις που κατατέθηκαν για τη Θεσσαλονίκη όσο εκείνη είχε ανακηρυχθεί Πολιτιστική Πρωτεύουσα;

Το «Μετάπολις 2001», που επιμελούνται ο Γιάννης Αίσωπος και ο Γιώργος Σημαιοφορίδης, είναι το δεύτερο πολυαναμενόμενο τεύχος του περιοδικού και έγινε εδώ ουσιαστικά ένα βιβλίο 300 σελίδων. Με έναν φορμά απλό και μοντέρνο (στημένο από τους ίδιους τους επιμελητές της έκδοσης), με διχρωμίες που αλλάζουν καθώς περνάμε από το ένα κεφάλαιο στο άλλο μαζί με έγχρωμα αφιερώματα, αποτελεί το απαύγασμα από εξαιρετικά κείμενα για τον μεγάλο αλλά και άγνωστο συγγενή μας που τον φέρνουν εσπευσμένα για εγχείρηση bypass (εν όψει των Ολυμπιακών του 2004), την ελληνική πόλη. Ο αναγνώστης του «Μετάπολις 2001» καθοδηγείται από το κύρος των ακαδημαϊκών συγγραφέων του τεύχους αλλά και από μια πληθώρα σημαντικών προτάσεων από γραφεία αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας. Την ίδια στιγμή ­ και αυτό είναι πολύ σημαντικό ­ το περιοδικό δεν αφήνει την πόλη να αποτελέσει αντικείμενο πειραματισμού αποκλειστικά των αρχιτεκτόνων αλλά φιλοξενεί και τη ματιά των εικαστικών: είναι μία από τις λίγες, δυσεύρετες στιγμές που οι αρχιτέκτονες αναθέτουν σε φωτογράφους όχι να φωτογραφίσουν τα έργα τους αλλά να περιπλανηθούν στην πόλη με κάποιες βασικές κατευθύνσεις. Το έγχρωμο αφιέρωμα «Η σύγχρονη ελληνική πόλη» με τον φωτογράφο Πάνο Κοκκινιά, που αποτελεί και τη ραχοκοκαλιά του περιοδικού αναπτύσσοντας τις πέντε έννοιες-κλειδιά του «Μετάπολις 2001» (πολυ-κατοικία, πολη-κατοικία, α-μορφία, α-οριστία και α-τοπία), θα βρει επαξίως συνοδεία αργότερα από τις νυχτερινές εικόνες μεγάλων έργων της πόλης από τον φακό της Εριέττας Αττάλη ή από τα αστικά τοπία του Μανώλη Μπαμπούση και του Χαράλαμπου Λουιζίδη. Οι φωτογραφικές αυτές διαδρομές στην πόλη θα έλεγε κανείς ότι αποτελούν εισαγωγές/στιγμιότυπα για μια σειρά κειμένων του «Μετάπολις 2001» που αναλύουν τη σχέση του κινηματογράφου και της ελληνικής πόλης.

Και πόσο ταιριαστά αναλαμβάνει τον ρόλο εισαγωγής στο τεύχος εκείνη η τόσο αθόρυβη και εντυπωσιακή αφήγηση του J. G. Ballard «Το μεγαλύτερο θεματικό πάρκο του κόσμου» που με τον πιο γλυκόπικρο τόνο σε αφήνει να περιηγηθείς σε μια σουρεαλιστική Ευρώπη των διακοπών και των ενοποιήσεων... Από μόνα τους όλα αυτά είναι μια υπερδοσολογία ομολογουμένως εντυπωσιακή ­με συστηματική λογική και ιστορικό βάθος­ σε έναν τομέα όπου λίγα και αποσπασματικά είχαν γίνει ως τώρα. Τα αρχικά ερωτήματά μας απαντώνται εδώ σε μια ισορροπία ανάμεσα στην ελληνική πραγματικότητα και στη διεθνή σκηνή. Γιατί μόνο ως καρέ από κάποιο όνειρο θερινής νυκτός θα μπορούσαμε να συναντούμε αστέρες της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής σκηνής (Μπερνάρντ Τσούμι, Τόγιο Ιτο, Ρεμ Κούλχας, Ελένη Τσιγάντε και Ηλίας Ζέγγελης) σε αποκλειστικές συνεντεύξεις και κείμενα να διαπραγματεύονται την ελληνική πόλη. Και στις σελίδες του «Μετάπολις 2001» έχουμε την τιμή να τους συναντήσουμε σε μια δίγλωσση έκδοση που δίνει τις καλύτερες προϋποθέσεις ώστε το ελληνικό αστικό τοπίο να μην αποτελέσει εσωτερική μόνο υπόθεση.

Μέμος Φιλιππίδης, ΤΟ ΒΗΜΑ, 25-11-2001