Μόνο για άνδρες

Ο καλός μας φίλος με τον μεταδοτικό ενθουσιασμό, με εκείνη την οργιώδη φαντασία, με προσκαλούσε στο συμπόσιο με τις φωτογραφίες· τις φωτογραφίες της αρμονίας στην κίνηση, των ωραίων σωμάτων, της αλκής κι ευλυγισίας· νέοι δυνατοί άνδρες σε άγρια πάλη, σχεδόν θεατρική χορογραφία.
Η φωτογραφία με τον κεφάτο Νικολαΐδη στη μονομαχία του με τον Ξανθόπουλο θα μπορούσε να ήταν μια γοητευτική φιγούρα από ανδρικό μπαλέτο, με σκηνοθέτη την μπάλα. Ερωτική στιγμή, όπου ο καθένας είναι συγκεντρωμένος στον εαυτό του, τον στόχο του, εναρμονισμένος με τον σύντροφό του. Πρόσωπα νεαρών πολεμιστών με αυτοκυριαρχία, αυτοπεποίθηση αγκαλιάζονται και μονομαχούν, με την αρμονία που επιβάλλει η μπάλα· ελεγχόμενη ένταση άγριας επιθετικότητας, αρμονία κινήσεων, σχεδόν θεατρικών. [...]

Πεπελάσης Αδαμάντιος, απόσπασμα, σελ. 126

ΚΡΙΤΙΚΗ



1959... Είμαι έξι χρόνων. Λίγο χρόνο πριν - ίσως μια διετία - έχω επιλέξει ως εύηχη λέξη και αγαπημένο χρώμα, το χρώμα της φωτιάς, την ομάδα που υποστηρίζω. Τον Ολυμπιακό Πειραιώς. Είναι μια από τις πρώτες αναμνήσεις μου, βαθιά χαραγμένη στο νου μου. Παίζει ο Ολυμπιακός με τη Μίλαν του Αλταφίνι και του Μαλντίνι (του πατέρα του σημερινού αρχηγού της «Σκουάντρα Ατζούρα») για το Κύπελλο Πρωταθλητριών Ευρώπης.

Από νωρίς έχω πάρει τη θέση μου στο περίπτερο «του Θοδωρή», στο κέντρο της Κω, επί της 25ης Μαρτίου λίγο πιο πέρα από την Πλ. Ελευθερίας και τον «Ορφέα». Η θέση μου ήταν ζηλευτή ανάμεσα στους συνομήλικούς μου. Είχα το προνόμιο να ανεβαίνω σ' ένα πρόχειρο σκαλοπάτι φτιαγμένο από τούβλα που παίρναμε από το διπλανό γιαπί και να χώνω τη μούρη μου κυριολεκτικά μέσα στο περίπτερο. Γιατί ήταν προνομιακή η θέση μου; Πρώτα γιατί μαζευόμασταν πάνω από είκοσι άτομα από πέντε μέχρι και σαράντα πέντε χρονών να παρακολουθήσουμε από το τρανζίστορ τα ματς (όπως σήμερα γίνεται σε αίθουσες με video-wall και με εισιτήριο). Επειτα γιατί χώνοντας τη μούρη μου στο περίπτερο είχα το αφτί μου πιο κοντά στην περιγραφή από οποιοδήποτε άλλο. Και σήμερα που το σκέφτομαι ακόμη δεν έχει φύγει από τη μύτη μου η απίστευτη μυρωδιά του περιπτέρου. Κάτι ανάμεσα σε «ΙΟΝ αμυγδάλου», ταμπάκο από τα «σέρτικα» και τα «ζενίθ» και το άρωμα της πανσπερμίας των αγαθών που πουλούσε ο Θοδωρής, ένας περιπτεράς που κούτσαινε και με πείραζε για τον Ολυμπιακό.

Δεν θυμάμαι ακριβώς το λεπτό, ούτε τον σπορτκάστερ που μετέδιδε τον αγώνα Ολυμπιακός - Μίλαν. Ούτε τον εξτρέμ που έκανε την κοφτή παράλληλη σέντρα, νομίζω ήταν ο Κώστας Παπάζογλου. Θυμάμαι όμως ότι η σέντρα ήταν πολύ δυνατή, παράλληλη με το έδαφος, σε ένα ύψος ένα με ενάμισι μέτρο και όλα πέρασαν σε δεύτερη μοίρα καθώς σηκώθηκε από το έδαφος ο Ηλίας Υφαντής σε ένα ανεπανάληπτο βολ-πλανέ (για όσους δεν είναι μυημένοι ένα γυριστό και φαλτσαριστό σουτ) από το ύψος της περιοχής. Ο σπίκερ τρελάθηκε. Φώναζε με άναρθρες κραυγές. Το ωραιότερο γκολ που σημειώθηκε ποτέ...

Εκτοτε πέρασαν πάνω από σαράντα χρόνια. Δεν ντρέπομαι να το πω. Οι παίκτες ήταν ινδάλματα για μένα, το ποδόσφαιρο έγινε ένα μεγάλο κομμάτι από τη ζωή μου. Επαιξα και στον «Ανταγόρα» της Κω (ξέρετε, αυτόν που είναι ο μοναδικός που νίκησε στην πάλη τον Ηρακλή σύμφωνα με το μύθο). Γνώρισα από το ραδιόφωνο του σπιτιού μου (ένα Φίλιπς μεγάλο που ψάχναμε τις συχνότητες στα μεσαία και όταν άκουγα το αθλητικό σήμα του ΕΙΡ ανέβαινα στον ουρανό της ελπίδας και της αγωνίας), από το τρανζίστορ του Θοδωρή, από την «Ομάδα» της Τρίτης, από το «Φως» της κάθε μέρας, από το «Σούπερ-Σπορ» του Σαββάτου κι από το περιοδικό (που ξεχνώ το όνομά του) που έβγαινε Κυριακή με φωτογραφίες όλων των γκολ της περασμένης βδομάδας, τον Γιώργο Σιδέρη, τον Μίμη Παπαϊωάννου, τον Μίμη Δομάζο, τον Τάκη Λουκανίδη, όλα τα αστέρια της καθημερινότητάς μου. Μετά ήρθε η χούντα και οι φάσεις που εντυπώνονται για χρόνια στο μυαλό μου σε κατάμεστα γήπεδα με ουρανομήκεις ζητωκραυγές και τον σπίκερ να περιγράφει το σημείο της ντρίπλας, την απόσταση του σουτ, το ύψος της κεφαλιάς, οι φάσεις που με έμαθαν να ντριπλάρω, να σουτάρω, να πασάρω και να στέλνω την μπάλα στο πλεκτό, πρώτη φορά γίνονται ζωντανές με τα «Επίκαιρα» μπροστά στα έκπληκτα μάτια του παιδιού που γίνεται έφηβος.

Περνούν τα χρόνια, ανεβαίνω στη Θεσσαλονίκη για την Ε' Γυμνασίου και με ζητούν στο γήπεδο του Μ. Αλεξάνδρου Ηρακλείας να υπογράψω δελτίο στον ΠΑΟΚ ή στον Ηρακλή. Το ίδιο και στην Στ' Γυμνασίου από τον Παπαρσείου (γνωστό προπονητή της Εθνικής Ενόπλων και διάφορων ομάδων) που ήθελε να πάω σε μεγάλη ομάδα. Και κάτι που δεν το ξέρετε. Εκείνη τη χρονιά (1970-71) έγινε ένα πρωτάθλημα Γυμνασίων. Φθάσαμε στον τελικό εμείς από το Α' Γυμνάσιο της Πλάκας και το Γυμνάσιο του Παλαιού Φαλήρου. Σκορ 5-3 σε βάρος μας. Εβαλα και τα τρία γκολ της ομάδας, αλλά από την άλλη μεριά τα τέσσερα από τα πέντε τέρματα σημείωσε ένα εκπληκτικό παιδάκι που μάλιστα πήγαινε Ε' Γυμνασίου. Το όνομα αυτού: Θωμάς Μαύρος.

Από τα «Επίκαιρα» της χούντας κάποια στιγμή βρίσκομαι μέσα στο γήπεδο. Ολυμπιακός - Πανιώνιος 3-1. Ο Γιώργος Σιδέρης ο «φόντακας», το «τανκ» του ελληνικού ποδοσφαίρου, προσγειώνεται με ένα άλμα στη συμβολή της κάθετης γραμμής της μεγάλης περιοχής και της γραμμής του άουτ κυνηγώντας μια χαμένη «ψηλοκρεμαστή» και κάθετη μπαλιά και με το εξωτερικό του δεξιού του ποδιού πιάνει ένα «ουγγαρέζικο» (σήμα κατατεθέν της μεγάλης Ουγγαρίας των αρχών της δεκαετίας του '50). Η μπάλα παίρνει μια απίστευτη τροχιά από τη γραμμή του άουτ, εισέρχεται στο γήπεδο, περνά μπροστά από το έκπληκτο βλέμμα του Κουρκουβέλα (διεθνούς τερματοφύλακα του Πανιωνίου), στρίβει κυριολεκτικά, αλλάζει πορεία και στρογγυλοκάθεται στην άλλη γωνία.

Κάτι μπορούσα να κάνω στο ποδόσφαιρο. Ημουν αριστεροπόδαρος, θαύμαζα τον Παπαϊωάννου, τον Δεκηκάρη, τον Αργυρούδη, όσους χειριζόντουσαν την μπάλα με το αριστερό πόδι, αλλά βλέπετε διάλεξα - ως ολίγον αφελής - το Πολυτεχνείο. Εκτοτε ο Υφαντής, ο Λουκανίδης, ο Σιδέρης, ο Παπαϊωάννου, ο Δομάζος, ο Δεληκάρης, ο Μποτίνος, ο Ασλανίδης, ο Νεστορίδης, ο Ζαντέρογλου, ο Θ. Λουκανίδης, ο Καμάρας, ο Αντωνιάδης και όλοι οι άλλοι, αλλά και από τα άλλα αθλήματα, έγιναν φίλοι μου. Βγαίνουμε συχνά έξω τα βράδια και τρελαίνομαι να μου λένε ιστορίες από κείνες κυρίως που φανταζόμουνα όταν αγωνιζόμουνα να φτάσω το τρανζίστορ του Θοδωρή. Ολοι τους είναι μικρά παιδιά, αυθόρμητα, λαϊκά, με πηγαίο χιούμορ και μεγάλη καρδιά. Και προπαντός μεγάλοι παραμυθάδες. Οπως θα καταλάβατε ίσως το επιδίωξα για να ξεπληρώσω το κενό μιας λαθεμένης ίσως επιλογής.

Ηταν μια προσωπική ιστορία με αφορμή το βιβλίο Μόνο για άνδρες που επιμελήθηκε ο Θανάσης Νιάρχος. Ηθελα να γράψω για το βιβλίο αλλά καθώς και αυτό είναι μια συλλογή 36 προσωπικών ιστοριών, αυθόρμητα έγραψα τη δική μου. Το βιβλίο πάντως ανοίγει με το διάσημο ποίημα του Αρη Δικταίου «Επίνικος 1959 Μήτσω Υφαντίδη, Πειραιεί, ποδοσφαίρα» για τον ποδοσφαιριστή του Ολυμπιακού Ηλία Υφαντή, που συνοδεύεται από συνέντευξη του ποδοσφαιριστή που δόθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο στον Θανάση Νιάρχο. Τις προσωπικές ιστορίες του βιβλίου υπογράφουν οι Κ. Ακρίβος, Γ. Βαρβέρης, Β. Βασιλικός, Γ. Βέης, Μ. Βιντιάδης, Κ. Γεωργουσόπουλος, Α. Καμάρας, Ν. Καραγεώργος, Γ. Κοντός, Δ. Κοσμόπουλος, Π. Κυπαρίσσης, Χ. Λιοντάκης, Μ. Λουκάκης, Η. Μαγκλίνης, Γ. Μανιώτης, Γ. Μαρκόπουλος, Μ. Μαυρομμάτης, Μ. Μιχαηλίδης, Ν. Μπακουνάκης, Θ. Νιάρχος, Ν. Οικονομίδης, Γ. Πανταγιάς, Λ. Παπαδόπουλος, Ν. Παπανδρέου, Π. Παπαντωνίου, Σ. Πασχάλης, Α. Πεπελάσης, Ν. Πετράτος, Π. Τατσόπουλος, Α. Φασιανός, Σ. Φυντανίδης, Θ. Χειμωνάς, Δ. Χουλιαράκης, Γιώργος Χρονάς, Γ. Χρυσούλης, Τ. Χυτήρης.



Κώστας Σκανδαλίδης

ΤΟ ΒΗΜΑ , 02-03-2003