Όπου ην κήπος

Η μελέτη αυτή επιχειρεί να αναλύσει μια μικρού μεγέθους οικονομία ενός μεσογειακού νησιού, της Άνδρου, με βάση τα δεδομένα του οθωμανικού κτηματολογίου του έτους 1670, το οποίο δημοσιεύεται ολόκληρο στο τέλος του βιβλίου σε μεταγραφή στα σύγχρονα τουρκικά και μετάφραση στα ελληνικά. Το οθωμανικό κτηματολόγιο καταγράφει έναν-έναν τους ιδιοκτήτες γης στην Άνδρο και τις περιουσίες τους ανά οικισμό, αμέσως μετά το τέλος του Κρητικού Πολέμου. Αποτελεί μια σχεδόν πλήρη αποτύπωση του οικιστικού δικτύου του νησιού και των ανθρώπων του στα χρόνια των Οθωμανών· οι σύγχρονοι Ανδριώτες που θα ξεφυλλίσουν τις σελίδες της έκδοσης του κτηματολογίου θα συναντήσουν εδώ τους οικισμούς, τα βαφτιστικά και τα οικογενειακά ονόματα των παλαιότερων Ανδριωτών, καθώς η βασική δομή του πληθυσμού και της εγκατοίκησης στο νησί είχε ήδη αποκρυσταλλωθεί στα χρόνια των Οθωμανών και δεν είχε αλλάξει μέχρι πολύ πρόσφατα. Επίσης, η ανάλυση των περιουσιών και των μεγεθών της οικονομίας του νησιού στην δεδομένη χρονική στιγμή, δηλαδή στα τέλη του 17ου αιώνα, αποκαλύπτει –σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της μελέτης– το λησμονημένο σήμερα αγροτικό παρελθόν της Άνδρου, που τότε ξανοιγόταν ακόμη δειλά στην ναυτιλία, κυρίως μέσω της εμπορευματοποίησης του μεταξιού. Επιπλέον, η ανάλυση της κατανομής των περιουσιών με βάση το οθωμανικό κτηματολόγιο μας δίνει την δυνατότητα να εντοπίσουμε την κοινωνική διαστρωμάτωση στην Άνδρο των πρώιμων νεότερων χρόνων, μεταξύ των αρχόντων της Χώρας και των αγροτικών πληθυσμών που καλλιεργούσαν την γη και έβοσκαν τα κοπάδια τους στις κοιλάδες και τις πλαγιές του νησιού.



Περιεχόμενα:
Συντομογραφίες βασικής βιβλιογραφίας
Εισαγωγή

H μεσογειακή νησιωτική οικονομία της Άνδρου
Η οθωμανική απογραφή των νησιών του Αιγαίου χωρίς φρούρια στα 1670
Το ταχρήρι των νησιών: η διαδικασία διεξαγωγής της απογραφής
Η φορολογική γεωγραφία της Άνδρου
Έστειλεν η βασιλεία και εμέτρησεν ανθρώπους παιδία: η καταμέτρηση των ανθρώπων στην Άνδρο
Χωράφια με το σχοινίον: το κτηματολόγιο της Άνδρου
Εστημάριζαν τα αμπέλια και τα χωράφια του καθ’ ενός κατά το μαξούλλι: η εκτίμηση για τη σοδειά των δημητριακών στην Άνδρο του 1670
Τα χωράφια τα άγρια
Το στημάρισμα του καταστίχου
Ένα απαραίτητο διατροφικό συμπλήρωμα: τα όσπρια
Από το αμπέλι στο κρασί
Από τις ελιές στο λάδι
Από τα φύλλα στο μετάξι
Τα παραμελημένα σύκα και οι λοιποί καρποί
Οι ανδριώτικοι κήποι
Οι «υφαντικές» καλλιέργειες
Η κτηνοτροφία της Άνδρου
Η μελισσοκομία
Η αλιεία
Η μεσογειακή νησιωτική μικροοικονομία της Άνδρου: ένα εγχείρημα συνολικής θεώρησής της
Η διαστρωμάτωση των περιουσιών στην Άνδρο του 1670 με βάση το οθωμανικό κτηματολόγιο
Νερόμυλοι, ανεμόμυλοι, ελαιοτριβεία και οι ιδιοκτήτες τους
Εν κατακλείδι

Το οθωμανικό κτηματολόγιο της Άνδρου του 1670
Χάρτης διαμερισμάτων Άνδρου
Υπόμνημα συντομογραφιών
Μεταγραφή και μετάφραση του καταστίχου Tapu Tahrir 800, σ. 398-477
Μεταγραφή και μετάφραση του καταστίχου Maliyeden Mudevver 4856, σ. 101-129

Ευρετήρια
Τοπωνύμια, Ενορίες, Μοναστήρια
Βαπτιστικά και Μοναστικά Ονόματα
Επώνυμα
English summary