Παίζουμε λογοτεχνία;

Το OuLiPo [Ouvroir de Litterature Potentielle (Εργαστήριο Δυνητικής Λογο-τεχνίας)], ένα από τα πιο συναρπαστικά και κυριολεκτικώς ψυχαγωγικά λογοτεχνικά κινήματα του 20ού αιώνα, γεννήθηκε στη Γαλλία, το 1960, από τους Raymond Queneau και Francois Le Lionnais, και γρήγορα στρατεύτηκαν στις τάξεις του σημαντικοί συγγραφείς και καλλιτέχνες, Γάλλοι και μη, ανάμεσα στους οποίους εξέχουσα θέση κατέχουν ο Jacques Roubaud, ο Jacques Bens, o Marcel Benabou, o Marcel Duchamp, o Αμερικανός Harry Mathews, ο Ιταλός Italo Calvino και, εξοχότερος όλων, ο Αναγεννησιακός Georges Perec. Το OuLiPo, μότο του οποίου θα μπορούσε να είναι η φράση του Robert Louis Stevenson «Η λογοτεχνία είναι παιχνίδι, αλλά πρέπει να παίζεται με τη σοβαρότητα την οποία αποδίδουν στο παιχνίδι τους τα παιδιά», έδωσε στην παγκόσμια γραμματεία αριστουργήματα όπως το πολυσονέτο του Queneau Εκατό τρισεκατομμύρια ποιήματα, το πολυδαίδαλο Αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης… του Calvino και, κορυφαίο, το πολυμυθιστόρημα Ζωή οδηγίες χρήσεως του Perec.


Στο Πρώτο Μέρος [«Θεωρ(ε)ία»], ένας εκ των αρχηγετών του κινήματος, ο Φρανσουά Λε Λιονέ, καταθέτει τα «3 Μανιφέστα του OuLiPo», η Ελένη Κοσμά ξεψαχνίζει τα γεννοφάσκια του («Γενεαλογώντας το OuLiPo: Κολέγιο Παταφυσικής και Νταντά») και μας εισάγει στη μαγευτική, ημιψευδοεπιστημονική «Ιστορία του λιπογράμματος» του Ζορζ Περέκ, για ν’ ακολουθήσουν δύο φόροι τιμής (από τη Λίζυ Τσιριμώκου και τον Αχιλλέα Κυριακίδη) στον Περέκ, αυτόν τον απίθανο τύπο που λάμπρυνε το κίνημα όσο κανείς άλλος.

Στο Δεύτερο Μέρος («Παιδική Σκηνή»), τα παιδία παίζει: η Σασίλ Ιγγλάση Μαργάλλου (ουλιπιανό ψευδώνυμο της γνωστής μεταφράστριας) αναμετράται με το περιβόητο λιπογράμματο μυθιστόρημα του Περέκ, La Disparition (Η αφάνιση), αποδίδοντας στη γλώσσα μας μικρό απόσπασμα, ο έτερος Πάπας του κινήματος, Ρεμόν Κενό, βάζει τα μαθηματικά στη λογοτεχνία (ή τη λογοτεχνία στα μαθηματικά) με δύο σπαρταριστά κείμενα («Τα θεμέλια της λογοτεχνίας κατά Ντέιβιντ Χίλμπερτ» και «Μερικές σύντομες παρατηρήσεις σχετικά με τις αεροδυναμικές ιδιότητες της πρόσθεσης»), ο Ζακ Ρουμπό μάς κοινοποιεί μια μακρόχρονη αλληλογραφία που δεν μπορεί να τελειώσει γιατί δεν άρχισε ποτέ («Αλληλογραφία»), ενώ, αντιθέτως, εκείνη του Ερβέ Λε Τελιέ με τον Φρανσουά Μιτεράν, που ακολουθεί, όχι μόνο άρχισε αλλά συνεχίστηκε και μετά το θάνατο του τελευταίου («Εγώ και ο Φρανσουά»), ο Αχιλλέας Κυριακίδης επιχειρεί να λύσει μια δύσκολη ουλιπιανή άσκηση («Φορητό εργοστάσιο επεξεργασίας λημμάτων») και δοκιμάζει διάφορες παραλλαγές στη γνωστή σαιξπηρική διερώτηση («To Be Or Not To Be»), και, τέλος, ο σύγχρονος ουαλός συγγραφέας Ρις Χιουζ γράφει ένα ουλιπιανό κείμενο ειδικά για την παρούσα έκδοση («Μπήκα στο δάσος τα μεσάνυχτα»), που το μεταφράζει με ακροβατική δεξιοτεχνία ο Μιχάλης Μουλάκης.