Περιβαλλοντική Εκπαίδευση: Ζητήματα θεωρίας, έρευνας και εφαρμογών

Οι πολλές όψεις της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης αντιστοιχούν από τη μια στις πολλές όψεις και αναγνώσεις της έννοιας του περιβάλλοντος και από την άλλη στην πολυεπίπεδη και πολύπλοκη σχέση του ανθρώπου με αυτό. Εάν όμως ο σύγχρονος άνθρωπος πρέπει να εκπαιδευτεί να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως μέρος της φύσης και σε ισότιμη σχέση με όλες τις φυσικές οντότητες, αυτή η αλλαγή στην φιλοσοφία και στην ηθική του δεν μπορεί παρά να αντιστοιχεί σε αντίστοιχες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται την πολιτική και κοινωνική του υπόσταση. Η εκπαίδευση αναδεικνύεται, μέσα από τις πιέσεις που ασκούνται στις αντοχές επιβίωσης της γης, σε σημαντικό μοχλό στην ανακατάταξη αξιών και προτεραιοτήτων, στην αναμόρφωση και επανασυγκρότηση της πολιτικής και κοινωνικής συνείδησης. Για πρώτη φορά στα χρόνια αυτά είναι ξεκάθαρο ότι η ιστορία των ανθρώπων κινείται μέσα στους κόλπους της ιστορίας της φύσης και αντίστροφα. Η επίτευξη της περιβαλλοντικής συνείδησης, ωστόσο, είναι μη διαδικασία σύμπλοκη που υπερβαίνει το αίτημα της προστασίας ή ακόμα και της διάσωσης του περιβάλλοντος και δεν περιορίζεται στην επίτευξή του. Η περιβαλλοντική εκπαίδευση αναδεικνύει ακριβώς μέσα από την ανάπτυξη της αειφορικής ποιότητας, τις προτεραιότητες και τα αδιέξοδα της ζωής στον πλανήτη ξεδιπλώνοντας όλες τις διαστάσεις της οικολογικής κρίσης ως κρίση, η οποία πλέον αφορά άμεσα άτομα, ομάδες, είδη, φορείς, λαούς. Η εκπαίδευση και η πολιτική σε μια αντισταθμιστική συνεργασία, ως πυρήνας κατάρτισης η πρώτη, ως μοχλός πίεσης για την αντιστροφή του όποιου κλίματος η δεύτερη, εμπνεόμενη, από όσα η παιδεία μπορεί να φέρει, μεταξύ άλλων, από νοήματα και αξίες, μας απασχολεί, διότι μέσα από αυτή τη συνεργασία διακυβεύονται όχι μόνο η επιβίωση των κοινωνιών, αλλά επίσης και η ηθική τους αξιοπιστία. Η τριλογία ετούτη έρχεται να αναδείξει το εύρος και το βάθος της θεωρίας, της έρευνας και των εφαρμογών που συνδέονται με την εκπαίδευση για το περιβάλλον και αποτελούν αντικείμενα προβληματισμού στο πλαίσιο διεπιστημονικών προσεγγίσεων, συμβάλλοντας μέσα από το πολύπτυχο των εργασιών, στο διάλογο που αναπτύσσεται σήμερα, στην προοπτική της περιβαλλοντικής και κοινωνικής αειφορίας. Νέα δεδομένα και προσανατολισμοί.Οι πολλές όψεις της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης αντιστοιχούν από τη μια στις πολλές όψεις και αναγνώσεις της έννοιας του περιβάλλοντος και από την άλλη στην πολυεπίπεδη και πολύπλοκη σχέση του ανθρώπου με αυτό. Εάν όμως ο σύγχρονος άνθρωπος πρέπει να εκπαιδευτεί να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως μέρος της φύσης και σε ισότιμη σχέση με όλες τις φυσικές οντότητες, αυτήη αλλαγή στην φιλοσοφία και στην ηθική του δεν μπορεί παρά να αντιστοιχεί σε αντίστοιχες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται την πολιτική και κοινωνική του υπόσταση. Η εκπαίδευση αναδεικνύεται, μέσα από τις πιέσεις που ασκούνται στις αντοχές επιβίωσης της γης, σε σημαντικό μοχλό στην ανακατάταξη αξιών και προτεραιοτήτων, στην αναμόρφωση και επανασυγκρότηση της πολιτικής και κοινωνικής συνείδησης. Για πρώτη φορά στα χρόνια αυτά είναι ξεκάθαρο ότι η ιστορία των ανθρώπων κινείται μέσα στους κόλπους της ιστορίας της φύσης και αντίστροφα. Η επίτευξη της περιβαλλοντικής συνείδησης, ωστόσο, είναι μη διαδικασία σύμπλοκη που υπερβαίνει το αίτημα της προστασίας ή ακόμα και της διάσωσης του περιβάλλοντος και δεν περιορίζεται στην επίτευξή του. Η περιβαλλοντική εκπαίδευση αναδεικνύει ακριβώς μέσα από την ανάπτυξη της αειφορικής ποιότητας, τις προτεραιότητες και τα αδιέξοδα της ζωής στον πλανήτη ξεδιπλώνοντας όλες τις διαστάσεις της οικολογικής κρίσης ως κρίση,η οποία πλέον αφορά άμεσα άτομα, ομάδες, είδη, φορείς, λαούς.Η εκπαίδευση και η πολιτική σε μια αντισταθμιστική συνεργασία, ως πυρήνας κατάρτισης η πρώτη, ως μοχλός πίεσης για την αντιστροφή του όποιου κλίματος η δεύτερη, εμπνεόμενη, από όσα η παιδεία μπορεί να φέρει, μεταξύ άλλων, από νοήματα και αξίες, μας απασχολεί, διότι μέσα από αυτή τη συνεργασία διακυβεύονται όχι μόνο η επιβίωση των κοινωνιών, αλλά επίσης και η ηθική τους αξιοπιστία.Η τριλογία ετούτη έρχεται να αναδείξει το εύρος και το βάθος της θεωρίας, της έρευνας και των εφαρμογών που συνδέονται με την εκπαίδευση για το περιβάλλον και αποτελούν αντικείμενα προβληματισμού στο πλαίσιο διεπιστημονικών προσεγγίσεων, συμβάλλοντας μέσα από το πολύπτυχο των εργασιών, στο διάλογο που αναπτύσσεται σήμερα, στην προοπτική της περιβαλλοντικής και κοινωνικής αειφορίας.
Πρόλογος: Βαρθολομαίος, Οικουμενικός Πατριάρχης