Πνευματική ιδιοκτησία (Τσέπης)

Η νομοθεσία για την πνευματική ιδιοκτησία (Ν 2121/1993, όπως ισχύει πλέον μετά τις τροποποιήσεις του) και τα συγγενικά δικαιώματα (Ν 4481/2017 για την συλλογική διαχείριση πνευματικών και συγγενικών εξουσιών) γίνεται ολοένα πολυπλοκότερη. Οι ρυθμίσεις των ως άνω νόμων διαφοροποιούνται μετά τη λήξη της προστασίας του έργου, όταν πλέον η σφραγίδα της προσωπικότητας του δημιουργού ενδιαφέρει όχι αυτή καθ' εαυτήν, αλλά μόνον ως μαρτυρία της ένταξης του έργου του στην πολιτιστική κληρονομιά, δηλαδή τον πολιτισμό μιας κοινωνίας, ενός έθνους-κράτους ή ακόμη και ολόκληρης της ανθρωπότητας, όπως αυτή προστατεύεται στην Ελλάδα με τον Ν 4858/2021. Βέβαια και η νομοθεσία της πολιτιστικής κληρονομιάς διακλαδίζεται κι αυτή με την σειρά της σε διεθνή και εθνική, καθώς και ανάλογα με το αν αφορά την ενσώματη (τα μνημεία) ή την ασώματη κ.ο.κ. Είναι φανερό ότι οι προαναφερθέντες θεσμοί, έντονα πολυκλαδικοί, καλύπτουν όχι μόνον το ιδιωτικό δίκαιο, αλλά και το δημόσιο, το διοικητικό, το ποινικό, το δικονομικό, το ενωσιακό, το διεθνές.

Το ίδιο πολύτροπες παρίστανται και οι επαγγελματικές εφαρμογές της νομοθεσίας αυτής: Όχι μόνον ο δικαστής, ο δικηγόρος, ο νομικός σπουδαστής, αλλά και ο μουσειολόγος, ο βιβλιοθηκονόμος, ο προγραμματιστής, ο blogger, ο tiktoker κ.ά. θα πρέπει να την ενσωματώσουν στους κανόνες της δουλειάς τους. Αντίστοιχα και ο κλάδος τείνει ενίοτε -κάπως υπερβολικά- να αυτονομηθεί, συχνά επανονοματιζόμενος σε δίκαιο της τέχνης, του πολιτισμού κ.λπ.

Στην πρωταρχική του μήτρα, πάντως, το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας εξακολουθεί να παραμένει ιδιωτικό, με επίκεντρο τον άνθρωπο καλλιτέχνη, τις ανάγκες και την έκφρασή του.

Η παρούσα λοιπόν συλλογή της νομοθεσίας αφορά στο δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας: το δικαίωμα, τις περιουσιακές εξουσίες, το ηθικό δικαίωμα, τις ειδικές μορφές έργων και θεσμών, την προστασία, την συλλογική διαχείριση και τα κοινόχρηστα πολιτιστικά αγαθά.