Προσωπικό Αρχείο Αρχηγού Ε.Δ.Ε.Σ. Στρατηγού Ναπολέοντος Ζέρβα (Περιόδου 1942-1944)

Το λεύκωμα περιλαμβάνει 23 προσωπικές φωτογραφίες του Στρατηγού Ναπολέοντος Ζέρβα και 200 επιλεγμένα Έγγραφα - Επιστολές από την αλληλογραφία του. Το υλικό προέρχεται από το φωτογραφικό αρχείο του Πολεμικού Μουσείου και δημοσιεύεται για πρώτη φορά.

Το 2022, το Διοικητικό Συμβούλιο του Πολεμικού Μουσείου, με επικεφαλής τον Πρόεδρο, κύριο Αναστάσιο Λιάσκο, θέλοντας να αξιοποιήσει το πολύτιμο υλικό του προσωπικού αρχείου του Στρατηγού Ναπολέοντος Ζέρβα και να τιμήσει την επέτειο των 80 χρόνων από την ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου, μιας μεγαλειώδους στιγμής της ενωμένης Εθνικής Αντίστασης, αποφάσισε να παραχωρήσει στον Εκδοτικό Οίκο Βεργίνα 200 έγγραφα, από τις δεκάδες χιλιάδες του συνόλου, ώστε να εκδοθεί ένα θεματικό λεύκωμα.

Το λεύκωμα περιλαμβάνει 200 επιλεγμένα Έγγραφα – Επιστολές της περιόδου 1942-1944 και 23 προσωπικές φωτογραφίες του Στρατηγού Ναπολέοντος Ζέρβα. Το υλικό προέρχεται από το φωτογραφικό αρχείο του Πολεμικού Μουσείου και δημοσιεύεται για πρώτη φορά.

Επιμελητές του έργου: Ιωάννης Β. Αθανασόπουλος, ιστορικός – Επιστημονικός Σύμβουλος Πολεμικού Μουσείου και Θεοφάνης Βλάχος, ιστορικός – Επιμελητής Ιστορικού Αρχείου Πολεμικού Μουσείου.

Ο Ναπολέων Ζέρβας αποτελεί μία από τις πλέον σημαντικές προσωπικότητες της σύγχρονης Ελλάδας, καθώς πρωταγωνίστησε σε όλα σχεδόν τα γεγονότα που επέκτειναν τα σύνορά της. Γεννήθηκε στην Άρτα το 1891. Συμμετείχε στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912 - ’13 και διακρίθηκε στη μάχη του Κιλκίς. Ακολούθως το 1916 πολέμησε ηρωικά κατά των Γερμανοβουλγάρων στο Μακεδονικό Μέτωπο. Είναι ενδεικτικό το γεγονός πως από την ένταξή του στο στράτευμα το 1910, ως Δεκανέας, μέσα σε μια δεκαετία λαμβάνει τους βαθμούς «επ’ ανδραγαθία» λόγω της γενναιότητάς του στα πεδία των μαχών. Τον Σεπτέμβριο του 1941 θα ιδρύσει τον ΕΔΕΣ, με βασικό στόχο την απελευθέρωση της χώρας από τα στρατεύματα του Άξονα. Θα βγει στο βουνό μαζί με τους πρώτους αντάρτες του τον Ιούλιο του 1942 και θα ξεκινήσει η δράση του. Χωρίς τον Ζέρβα δεν θα γινόταν ο Γοργοπόταμος. Οι κατακτητές αναγκάστηκαν να τον επικηρύξουν με το ποσό των 100.000.000 δραχμών.
Το ΕΑΜ, αν και συνεργάστηκε μαζί του για το σαμποτάζ, του πρότεινε πολλάκις να ενταχθεί στην οργάνωσή του για να πετύχει τους δικούς του σκοπούς. Ο Ζέρβας ήθελε τη συνεργασία και όχι την υποταγή του στο ΕΑΜ. Η άρνησή του έφερε ένοπλες επιθέσεις του ΕΛΑΣ κατά του ΕΔΕΣ που συνεχίστηκαν μέχρι και τα Δεκεμβριανά.
Παράλληλα, η δράση του ΕΔΕΣ προβλημάτισε ακόμη περισσότερο τους κατακτητές τα επόμενα χρόνια. Οι μάχες του Μακρυνόρους (Ιούλιος 1943), της Νεράιδας (Οκτώβριος 1943), του Αρχάγγελου Πρεβέζης (Ιούλιος 1944), της Μενίνας (Αύγουστος 1944) ήταν μερικές από τις πλέον σημαντικές. Η αποστράτευση του ΕΔΕΣ έγινε τυπικά με τη συμφωνία της Βάρκιζας τον Φεβρουάριο του 1945. Ακολούθως ο Ζέρβας πολιτεύτηκε ενεργά μέχρι το 1950. Πέθανε το 1957.