Πτυχές του Ποντιακού Ελληνισμού: Βίωμα και γνώση

Ο ποντιακός ελληνισμός" γράφει η Μαρία Βεργέτη "είναι ελληνισμός της διασποράς. Τους Έλληνες ποντιακής καταγωγής χαρακτηρίζει η σύνδεση μ' έναν τόπο που δεν είναι πλέον κοινωνικά παρόν. Οι κοινωνικοί δεσμοί με τον Ιστορικό Πόντο έχουν βίαια καταλυθεί, οι τοπικές κοινότητες έχουν διαλυθεί και η μαζική επιστροφή είναι αδύνατη βάση διεθνών συνθηκών. Η ιστορική μνήμη του ποντιακού ελληνισμού είναι η μνήμη του τόπου, της ιστορικής και πολιτιστικής ιδιαιτερότητας του πληθυσμού και η μνήμη της κοινής μοίρας της διασποράς". Διασπορά τόσο μέσα στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Συνεπώς οι κοινωνικοί δεσμοί, ο κοινωνικός τους βίος και ο πολιτισμός του που αποκόπηκε από τον φυσικό γεωγραφικό του χώρο έπρεπε να αναδιαταχθεί και να ανανοηματοδοτηθεί.
Η διαδικασία αυτή υπήρξε πολυσύνθετη και διαρκής σε μια μακρά πορεία απώλειας, τραύματος, μνήμης, ανασυγκρότησης, στοχασμού και ανανοηματοδότησης. Τα τελευταία χρόνια η μνήμη έχει αναδειχθεί σε ένα καίριο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ταυτότητας και της ανθρώπινης δραστηριότητας. Όπως σημειώνει ο Ζακ Λε Γκοφ:
"Η μνήμη αποτελεί ένα ουσιαστικό στοιχείο αυτού που θα αποκαλούμε στο εξής ατομική ή συλλογική ταυτότητα, η αναζήτηση της οποίας συνιστά μιαν από τις θεμελιώδεις δραστηριότητες των ατόμων και των κοινωνιών του σήμερα".
Η συλλογική μνήμη δημιουργείται από ένα σύνολο κοινωνικών διεργασιών που διαμορφώνουν και μεταφέρουν από γενιά σε γενιά ορισμένες αφηγήσεις και αντιλήψεις για γεγονότα του παρελθόντος ως κοινά αποδεκτή πραγματικότητα που την μοιράζονται συλλογικότητες σε επίπεδο μικροκοινωνίας, λαοί σε επίπεδο έθνους, αλλά και παγκόσμια. Αυτό που περιγράφει ο Λε Γκοφ ζήσαμε εμείς οι Πόντιοι τόσο στις οικογένειες μας, στους συλλόγους μας, στα χωριά μας, στις πόλεις και στη διασπορά. [...]