Res Publica Τεύχος 4 Noέμβριος 2021

Καθώς η επέτειος της δεύτερης εκατονταετηρίδας από την Ελληνική Επανάσταση φτάνει πια στο τέλος της, το ανά χείρας τεύχος του περιοδικού ResPublica μπορεί να χρησιμεύσει και ως επίλογος των εορτασμών – ως μια μοναχική «φωνή βοώντων εν τη ερήμω», καθώς η ανάμνηση του ’21 έχει κριθεί ως λήξασα, από τους επίσημους φορείς, ήδη από το τέλος της θερινής περιόδου, ενδεχομένως και κατά τη λήξη των «εορτασμών» που πραγματοποιήθηκαν την 25η Μαρτίου 2021. Αυτό όμως είναι και το προσόν της έκδοσης, γιατί πιστεύουμε πως καλύπτει ορισμένα σημαντικά κενά που αφέθηκαν από τις επίσημες εκδηλώσεις, δηλώσεις και αναλύσεις για την επέτειο. Τα κενά αυτά, που έχουν να κάνουν με το χαρακτήρα του ελληνισμού, και, ως ένα βαθμό, με το χαρακτήρα της Επανάστασης –ένα χρόνο σχεδόν μετά την έναρξη του έτους 2021– μένουν ακόμη ακατανόμαστα. Μερικές πτυχές τους μόνο αποπειραθήκαμε να φωτίσουμε εδώ, μέσα από κείμενα όχι ιστορικά και αναπολητικά, αλλά προσανατολισμένα στο σήμερα, που υπογραμμίζουν τη σημασία της κλασικής παιδείας, της παράδοσης και της πολιτισμικής κληρονομιάς γενικότερα. Κείμενα που δε στοχεύουν στην αναβίωση ενός ιστορικού παρελθόντος, αλλά στη γονιμοποίηση ενός πολιτικού διαλόγου, για μια νέα Πνευματική Αναγέννηση. Στοχασμοί που απευθύνονται στο τώρα, ως το μοναδικό πεδίο που μπορεί να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες του ελληνισμού, γιατί μόνο στο τώρα μπορεί να συμβεί η αλλαγή πλεύσης.

Το 2021 αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη, «στρογγυλή» επέτειο της Επαναστάσεως που μπόρεσε να εορταστεί από το ελληνικό έθνος. Δεν είναι μια επέτειος που μετρά πάρα πολλά χρόνια –μόλις διακόσια– και η προηγούμενη, αυτή που επισφράγισε την πρώτη εκατονταετηρίδα, ματαιώθηκε λόγω της αγωνιώδους κραυγής που σκέπασε τον ελληνισμό κατά την Μικρασιατική Καταστροφή. Σε αντίθεση με το 1921, το 2021 δε σκεπάστηκε από κάποια επίσημη ατμόσφαιρα εθνικής συμφοράς, με εξαίρεση την παγκόσμια συγκυρία της πανδημίας του κορωνοϊού. Το ελληνικό έθνος στερήθηκε έτσι τη δυνατότητα μαζικής συγκέντρωσης στο δημόσιο χώρο για σκοπό όχι διαιρετικό, αλλά, για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, ενωτικό. Στερήθηκε την εμπειρία της εθνικής αξιοπρέπειας και ελπίδας που τελούν, από τα Μνημόνια κι έπειτα, υπό σιωπηρή απαγόρευση στο δημόσιο λόγο και στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Ωστόσο, και μετά την άρση των υγειονομικών περιορισμών, δεν υπήρξε ένα αυθόρμητο και γενικό ενδιαφέρον για την επέτειο που να καταλήξει σε εορταστικό αντάμωμα. Ίσως γιατί το αυθόρμητο έχει πλέον εξουδετερωθεί από τη συλλογική ζωή, ενώ στην ατομική παραμένει μόνον ως επίφαση. Το τέλος του αυθόρμητου ήταν ευτυχής συγκυρία για τη βασιλεία του οργανωμένου που βρίσκεται στα χέρια των επι-τροπών, των υπουργών και της κρατικής γραφειοκρατίας.

Για τη δεύτερη στη σειρά εκατονταετηρίδα, από τη μεγάλη ιστορική στιγμή της Επανάστασης, το έθνος των Ελλήνων/ίδων αδυνατεί να γιορτάσει την απελευθέρωσή του. Επιμύθιο αυτής της μη-εορτής, μερικές σκέψεις σκόρπιες μα συγκροτημένες, που προσφέρουν μια χούφτα λόγων για τον ελληνισμό και τον κόσμο που τον περιβάλλει –για την ουσία, το μέλλον, τις συνθήκες του, πρώτα-πρώτα για τις αντιφάσεις του– με ένα σκοπό αλλιώτικο από την απλή ενθύμηση ωραίων και ηρωικών στιγμών. Το σπόρο της πρώτης Αναγέννησης προσέφερε η Ελληνική γραμματεία στην Εσπερία αιώνες πριν. Η Αναγέννηση εκείνη ήταν μια πραγματική επανάσταση του πνεύματος, ακριβώς όπως αυτή που επιθυμούμε στο σήμερα, επομένως: Σκέψεις εκτός γραμμής για μια νέα Πνευματική Αναγέννηση.

Περιεχόμενα 3ου Τεύχους

1. Προοίμιο
2. Elemire Zolla – Τί είναι η παράδοση (μετάφραση Αλέξανδρος Μπριασούλης).
3. Μύρων Ζαχαράκης – Η αντιπαράθεση Ελλάδας και Δύσης στη σκέψη του Χρήστου Γιανναρά.
4. Γιώργος Κουτσαντώνης – Η ελληνική κλασσική σκέψη στο σημερινό κόσμο: η περίπτωση της Ιταλίας.
5. Θεόδωρος Ντρίνιας – Η στροφή προς την περιφερειοποίηση.
6. Μιχάλης Θεοδοσιάδης – Βυζαντινές εκρήξεις λαϊκού οικουμενισμού και ευκοσμίας: στοχασμοί πάνω στον homo hellenicus.
7. Μαρία Κορνάρου – Κάλβος ο εθνικός ποιητής.
8. Γεώργιος Δρίτσας – Το Βυζάντιο μεταξύ «Μαγικής» ανατολής και «Φαουστικής» Δύσης.