Συμπαντική αρμονία, μουσική και επιστήμη

Ο συλλογικός αυτός τόμος περιλαμβάνει 19 κείμενα που περιγράφουν τα φαινόμενα της μουσικής και της αρμονίας σε συμπαντικό, γήινο και ανθρώπινο επίπεδο. Το 1942 ο έφηβος Μίκης Θεοδωράκης δημιούργησε και στη συνέχεια ανέπτυξε την προσωπική του θεωρία για τη Συμπαντική Αρμονία. Το 2006 το διεθνές Συμπόσιο που διοργάνωσε το Πανεπιστήμιο Κρήτης και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ηρακλείου στη Χερσόνησο της Κρήτης αποτέλεσε ένα πρώτο βήμα διεπιστημονικού διαλόγου για μια αναλυτική περιγραφή και δημόσια συζήτηση της θεωρίας αυτής. Με λόγο μεστό και συναρπαστικό, ο Μίκης Θεοδωράκης μας αφηγείται ποιος “θεός” κυβερνά από την εφηβεία μέχρι σήμερα τη ζωή, τη δράση και το έργο του. Μεταξύ άλλων, προκαλεί ανοικτά την κατακερματισμένη επιστήμη των καιρών μας όταν περιγράφει τις άρρητες στιγμές και τις «μαγικές» διεργασίες γένεσης των νέων μουσικών ιδεών – τι «παθαίνει» το σώμα και ο νους του συνθέτη όταν επικοινωνεί με τη Μούσα.
Η προοπτική του τόμου είναι διεπιστημονική. Ο συνθέτης και 18 ειδικοί επιστήμονες από 10 πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού συμμετέχουν σε ένα διάλογο για τη μουσική και την αρμονία δια μέσου πολλαπλών προοπτικών: Κοσμολογίας, Βιολογίας, Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Μουσικολογίας, Νευροεπιστημών, Παιδαγωγικής, Φιλολογίας, Φιλοσοφίας, Φυσικής και Ψυχολογίας.
Στον τόμο, μεταξύ άλλων, περιγράφονται: η θεωρία της Συμπαντικής Αρμονίας, οι ρίζες και η πορεία της «περίτεχνης» αυτής θεωρίας από την αρχαία Ελλάδα μέχρι τον 20ο αιώνα, οι ήχοι του Σύμπαντος, η γένεση και η ανάπτυξη του τραγουδιού και της μουσικής σε ορισμένα μόνο είδη του πλανήτη, η φύση και τα δομικά στοιχεία της μουσικής, οι σχέσεις της μουσικής με το Σύμπαν, τον εγκέφαλο, το σώμα και τον νου, το «πού» βρίσκεται η μουσική και η διάκρισή της από την επικοινωνιακή μουσικότητα, οι σχέσεις της με την κίνηση, τη συγκίνηση, τον συγχρονισμό με τους άλλους, οι επιδράσεις της στην προσωπική, διαπροσωπική, κοινωνική και πολιτισμική ανάπτυξη, η δυνατότητα να γίνει η μουσική πρότυπο αρμονίας για την ανθρώπινη ύπαρξη και συνύπαρξη, τι συμβαίνει σε κράτη της σύγχρονης Δύσης όταν αστόχαστα προχωρούν με την ψευδαίσθηση μιας επίπλαστης κοινωνικής αρμονίας, και τρεις –ούτως ή άλλως ατελείς– περιγραφές του προσώπου του Μίκη Θεοδωράκη.

Ο τόμος περιέχει κείμενα των Μίκη Θεοδωράκη, Jerome Bruner, Νάσου Βαγενά, Murray Campbell, Κώστα Γεωργουσόπουλου, Lori Custodero, Carol Feldman, Maya Gratier, Παύλου Καϊμάκη, Βασίλη Κάλφα, Γιάννη Κουγιουμουτζάκη, David N. Lee, Bjorn Merker, Γιώργου Νικολακάκη, Γιάννη Παπαμαστοράκη, Katharine Payne, Benjaman Schogler, Colwyn Trevarthen, Robert Turner.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΜΕΡΟΣ Α’. ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ
Κώστας Γεωργουσόπουλος, Ο Αναγεννησιακός Θεοδωράκης
Γιώργος Νικολακάκης, Μίκης Θεοδωράκης: Η εικόνα
Γιάννης Κουγιουμουτζάκης, Μίκης Θεοδωράκης: Το ταξίδι

ΜΕΡΟΣ Β’. Η ΣΥΜΠΑΝΤΙΚΗ ΑΡΜΟΝΙΑ ΚΑΙ Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΟΥ
Μίκης Θεοδωράκης, Συμπαντική Αρμονία
Bjorn Merker, Η μουσική στα όρια του νου

ΜΕΡΟΣ Γ’. Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΣΦΑΙΡΩΝ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ
Βασίλης Κάλφας, Νοητική μουσική και αόρατη αστρονομία στον Πλάτωνα
Παύλος Καϊμάκης, Η Αρμονία των Σφαιρών στην όψιμη Αρχαιότητα
Νάσος Βαγενάς, Ο Κάλβος και η Συμπαντική Αρμονία

ΜΕΡΟΣ Δ’. ΟΙ ΗΧΟΙ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ ΚΑΙ Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΦΑΛΑΙΝΩΝ
Γιάννης Παπαμαστοράκης, Συμπαντικές Αρμονίες και η γένεση των Γαλαξιών
Murray Campbell, Ο Πυθαγόρας και οι φυσικοί
Katharine Payne, Τα σταδιακώς μεταβαλλόμενα τραγούδια των μεγάπτερων φαλαινών

ΜΕΡΟΣ Ε’. ΑΡΜΟΝΙΑ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΕΙΔΟΣ
Robert Turner, Η αρμονία των ημισφαιρίων
Carol Feldman, Μουσική μίμηση: δυνατότητες και αρμονία
David N. Lee και Benjaman Schogler, Κίνηση, μουσική και τ στη Συμπαντική Αρμονία
Γιάννης Κουγιουμουτζάκης, Μίμηση, αριθμοί και ρυθμοί
Maya Gratier, Η ανακάλυψη και η ανάπτυξη των ριζών: Η μουσική δυναμική του ανήκειν
Lori A. Custodero, Συνηχητικά κληροδοτήματα της παιδικής ηλικίας
Jerome Bruner, Αρμονία και διχόνοια
Colwyn Trevarthen, Επικοινωνιακή μουσικότητα: Πώς αναπτύσσεται το νόημα στον ρυθμό και στη συμπάθεια