Θεμελιώδη δικαιώματα

Η δεύτερη έκδοση του έργου Θεμελιώδη δικαιώματα. Ατομικά, κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα», καλύπτει το σύνολο των συνταγματικών δικαιωμάτων. Από την πρώτη έκδοση του έργου επήλθαν αρκετές και σημαντικές αλλαγές, οι οποίες κατέστησαν απαραίτητη την επικαιροποίησή του. Πέρα από τις πρόσφατες δικαστικές αποφάσεις και βιβλιογραφικές συμβολές και πέρα από τη συνταγματική αναθεώρηση του 2019 που προσέθεσε ρητή διάταξη περί του δικαιώματος στην αξιοπρεπή διαβίωση στο άρθρο 21, πολλές υπήρξαν και οι τροποποιήσεις στην κοινή νομοθεσία που συγκεκριμενοποιεί τα κατ’ ιδίαν θεμελιώδη δικαιώματα. Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον για τα θεμελιώδη δικαιώματα έχει αυξηθεί λόγω και των κρίσιμων ζητημάτων της επικαιρότητας.

Ειδικότερα, το έργο, όπου εξετάζονται σφαιρικά όλα τα δικαιώματα, διακρίνεται σε εννέα μέρη:

-Τη γενική θεωρία: Περιλαμβάνονται η ιστορική εξέλιξη, οι ονομασίες, η κατηγοριοποίηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, οι παλαιές και νέες διαστάσεις τους, τα θεμελιώδη δικαιώματα ως υπερεθνικό μέγεθος σε διεθνές και ενωσιακό δίκαιο, οι περιορισμοί των περιορισμών, οι αληθείς συρροές.

-Τα μητρικά δικαιώματα: Αναλύεται το θεμελιώδες δικαίωμα του σεβασμού και της προστασίας της αξίας του ανθρώπου (της σωματικής και ψυχικής ακεραιότητάς του), ως πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας, η αρχή της ισότητας και οι ειδικότερες μορφές της (η ισότητα έναντι του νόμου, η απαγόρευση των διακρίσεων, η επεκτατική εφαρμογή ευνοϊκής ρύθμισης, η ισότητα των δύο φύλων, η ισότητα στα δημόσια βάρη, η ισότητα στην στρατολογική υποχρέωση, η ισότητα στην αμοιβή εργασίας, η ισότητα σε δημόσιες θέσεις), η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας (ιδίως η σεξουαλική ελευθερία βάσει και του προσφάτως εισαχθέντος συμφώνου συμβίωσης ομοφυλοφίλων και δικαιώματος μεταβολής του φύλου, το δικαίωμα στο όνομα, το δικαίωμα στην εικόνα).

- Τα δικαιώματα φυσικής υπόστασης και ιδιωτικού βίου: Παρουσιάζεται αναλυτικά το δικαίωμα στη ζωή που συνιστά πρωταρχικό δικαίωμα και θεμελιώδη αξία κάθε πολιτισμένης κοινωνίας και αναλύονται βαθύτερα ζητήματα σχετικά με τη χρήση θανάσιμης βίας από όργανα του κράτους, το δικαίωμα αυτοσυντήρησης, το δικαίωμα στον θάνατο.

- Τα δικαιώματα πνευματικής έκφρασης: Αναλύεται το δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας και τα ειδικά θέματα της ίσης μεταχείρισης των πολιτών ανεξαρτήτως θρησκείας, ο προσηλυτισμός, τα θρησκευτικά σύμβολα, οι μειονότητες, η ελευθερία της έκφρασης, του τύπου και της ραδιοτηλεόρασης, με σχετικές αναφορές στον ηλεκτρονικό τύπο, το διαδίκτυο, η ιδιωτικότητα, το δικαίωμα στην πληροφόρηση, ο βλάσφημος και μισαλλόδοξος λόγος κ.ά

- Τα οικονομικά δικαιώματα: Ενδελεχώς παρουσιάζεται η επαγγελματική και επιχειρηματική ελευθερία, η συμβατική ελευθερία, η ελευθερία του ανταγωνισμού, η προστασία της ατομικής ιδιοκτησίας και της περιουσίας.

- Τα δικαιώματα συλλογικής δράσης: Προσεγγίζεται ερμηνευτικά η ελευθερία της συνάθροισης, της ενώσεως και η συνδικαλιστική ελευθερία.

-Τα κοινωνικά δικαιώματα: Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο δικαίωμα στην προστασία της υγείας, καθώς και στο δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση, στο δικαίωμα στην εργασία, στην προστασία του γάμου, της οικογένειας, και της παιδικής ηλικίας και στην προστασία της αξιοπρεπούς διαβίωσης.

-Τα πολιτικά δικαιώματα: Παρουσιάζονται εξαντλητικά τα εκλογικά δικαιώματα, ειδικότερα το δικαίωμα της ψήφου, του εκλέγεσθαι, της πολιτικής συσσωμάτωσης, το δικαίωμα στην κρατική χρηματοδότηση.

-Τα δικαιώματα έννομης προστασίας: Διεξοδικά αναλύονται το δικαίωμα στον νόμιμο δικαστή, της δικαστικής προστασίας, της αναφοράς και της πρόσβασης στα διοικητικά έγγραφα, καθώς και της προηγούμενης ακρόασης.

Στα παραπάνω μέρη ερμηνεύονται σε αυτοτελή κεφάλαια τα κατ’ ιδίαν δικαιώματα, με την παράθεση των αναγκαίων νομολογιακών παραπομπών, και της ειδικής ανά δικαίωμα βιβλιογραφίας, υπό την μορφή ολοκληρωμένων και πλήρων μελετών με σαφή διάρθρωση και καταμερισμό της ύλης.

Στόχος του έργου είναι να αποτελέσει ένα σημαντικό και χρηστικό εργαλείο για τον φοιτητή, νομικό, δικηγόρο, δικαστή συμβάλλοντας στην καλύτερη κατανόηση και εξοικείωση με την ύλη των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Συγγραφείς: Αρχοντάκη Α., Γαλάνη Ε., Δαρέλλη Δ., Δετσαρίδης Χ., Δερβιτσιώτης Α., Θεοδόσης Γ., Θεοδωρίδου Μ., Καστανάς Ι., Κουβαράς Η., Λαζαράκος Γ., Νάνου Μ., Ξηρός Θ., Παπαθωμάς Α.,