Θεσσαλονίκη Μια πόλη στη λογοτεχνία

Στον ανά χείρας τόμο δεν ανθολογούνται συγγραφείς. Ανθολογούνται κείμενα. Κείμενα μέσα στα οποία η Θεσσαλονίκη υποδέχεται. Κείμενα μέσα στα οποία κάποιοι άνθρωποι ζουν την πόλη στα περιμετρικά της όρια. Κείμενα μέσα στα οποία η πόλη λειτουργεί ως πρόσκαιρο κατάλυμα για τους κάθε λογής περαστικούς από τα χώματά της. Κείμενα μέσα στα οποία η πόλη διαθέτει στους κατοίκους της την εμπειρία του θανάτου σε αφθονία. Κείμενα μέσα στα οποία η πόλη εκπέμπει ανεξέλεγκτες, τυχαίες και χαοτικές εικόνες. Κείμενα μέσα στα οποία συμβαίνουν ραγδαίες και γενοκτόνες μεταβολές στη σύνθεση του πληθυσμού της πόλης. Κείμενα μέσα στα οποία η πόλη αποτελεί μια μνημοδόχο εμπειρία για αυτόν που την έζησε για λίγο ή για πολύ. Κείμενα μέσα στα οποία η πόλη συμπεριφέρεται μουρλά και απρόβλεπτα. Δηλαδή, 125 κείμενα μέσα στα οποία η Θεσσαλονίκη "λειτουργεί", αφού κάθε πόλη είναι ένας σπαρταριστός οργανισμός με συμπεριφορές, ιδιοτροπίες και υπερβολές, οι οποίες εκλύουν τα αντίστοιχα κείμενά τους.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

ΚΡΙΤΙΚΗ



Οι πόλεις ως πραγματικότητα αλλά και ως ιδεατές προεκτάσεις επιθυμιών και εσωτερικών εικόνων κινητοποιούν τη φαντασία και ζωντανεύουν τις αναμνήσεις. Η σύγχρονη πόλη είναι ένα από τα κύρια παράγωγα του Διαφωτισμού και κατά συνέπεια η ίδια η μήτρα της σύγχρονης Ιστορίας. Κάτω από το επίστρωμά της, οι αναμνήσεις και οι αισθήσεις του παρελθόντος εξακολουθούν να υπάρχουν, γι' αυτό και την κάθε πόλη, ιδιαίτερα μάλιστα όποια υπήρξε ή είναι μητροπολιτικό κέντρο, οι συγγραφείς τη συνέλαβαν και την περιέγραψαν όχι μόνον ως χώρο ζωής αλλά και ως τοπογραφική προβολή των βιωμάτων και της φαντασίας.

Ο τόμος Θεσσαλονίκη, που κυκλοφορεί στη σειρά Μια πόλη στη λογοτεχνία των εκδόσεων Μεταίχμιο, παρουσιάζει τα πρόσωπα της πόλης μέσα από τα κείμενα που γράφτηκαν γι' αυτήν, προσφέροντας στον αναγνώστη παράλληλα με το βλέμμα που ρίχνουν πάνω της οι συγγραφείς και το βλέμμα της ίδιας της πόλης, ενός ζωντανού σώματος το οποίο μέσα στα μάτια εκείνων που την έζησαν, τη ζουν καθημερινά ή την επισκέφθηκαν και την περιγράφουν αντικρίζει τον εαυτό του.

Ο Σάκης Σερέφας επέλεξε στην ανθολογία αυτή ένα αρκετά αντιπροσωπευτικό μέρος των κειμένων που γράφτηκαν για τη Θεσσαλονίκη με κύριο σκεπτικό οι φωνές των συγγραφέων να συνθέτουν τη φωνή της πόλης. Το πολυφωνικό κείμενο που προκύπτει, διαστρωμένο όπως είναι σε κεφάλαια, που όλα τους διαθέτουν ευφάνταστους τίτλους, είναι πολύ ενδιαφέρον, ευαίσθητο και, καθώς λένε, «ατμοσφαιρικό». Θα έλεγα μάλιστα ότι συνιστά όχι μόνο τη δική του ανάγνωση της πόλης αλλά και ένα είδος εσωτερικής περιδιάβασης στο μετείκασμα των τοπίων της ή ακόμη και στην παρασκιά τους. Η ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης, αυτή η ονειρική ομίχλη του χρόνου, βιωμένου ή κληρονομημένου, είναι πανταχού παρούσα στο βιβλίο, που συνοδεύεται από τις ωραίες φωτογραφίες του Αρι Γεωργίου και του Καμίλο Νόλλα, γι' αυτό και τόσο η αισθηματολογία στο σημείωμα του υπεύθυνου της σειράς όσο και η «λυρική» ρητορεία στο προλογικό σημείωμα του ανθολόγου μοιάζουν περιττές.



ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΒΙΣΤΩΝΙΤΗΣ

Το ΒΗΜΑ, 25/06/2006