Β Συνέδριο Ιστορίας της τέχνης

Στο Α΄ Συνέδριο των Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης, ο Νίκος Χατζηνικολάου είχε θέσει ένα ερώτηµα -οντολογικού όσο και ακαδηµαϊκού/θεσµικού χαρακτήρα- το οποίο είχε εύλογα συνδέσει µε το πρόβληµα «ταυτότητας» των ελλήνων ιστορικών της τέχνης. Όπως ο ίδιος αναφέρει, εκ των υστέρων διεπίστωσε ότι το ερώτηµα «Ποιοι είµαστε, πού βρισκόµαστε και ποια προοπτική έχουµε» αποτελούσε (όλως τυχαίως) παράφραση του γνωστού έργου του Gauguin Από πού ερχόµαστε; Τι είµαστε; Πού πηγαίνουµε; και κατά συνέπεια η σύνθεση αυτή θα µπορούσε, τουλάχιστον εν µέρει, να προταθεί για έµβληµα του Α΄ Συνεδρίου των Ελλήνων Ιστορικών της Τέχνης, που πραγµατοποιήθηκε στην Κρήτη.

Σήµερα, λίγα µόλις χρόνια µετά τη σηµαντική εκείνη συνάντηση, µπορούµε άραγε να µιλάµε για κάποια ουσιαστική αλλαγή ή το ερώτηµα (και στα τρία συστατικά του µέρη, δηλαδή, ποιοι είµαστε, πού βρισκόµαστε, ποια είναι η προοπτική µας) παραµένει το ίδιο µετέωρο, το ίδιο άλυτο και το ίδιο επιτακτικό; Αντιµετωπίζουµε πλέον τα πράγµατα πιο ξεκάθαρα ή µήπως νιώθουµε ακόµη περισσότερο αµήχανοι εξαιτίας της γενικότερης ασάφειας και της γενικότερης σύγχυσης που χαρακτηρίζουν σήµερα το επιστηµονικό µας πεδίο; Μήπως αποφασίσαµε να διεκδικήσουµε την επιστηµονική µας αυτονοµία πολύ αργά και µε σχεδόν µη αναστρέψιµες απώλειες, εξαιτίας αυτής της δραµατικής καθυστέρησης;

Μήπως επιλέξαµε να διαβούµε την πύλη ενός θεωρητικού οικοδοµήµατος, το οποίο στήριζε επί αιώνες τις πολιτισµικές αξίες της .ύσης, τη στιγµή ακριβώς που το οικοδόµηµα αυτό δείχνει βαθµιαία να «αποδοµείται» ή απλώς να καταρρέει; Μήπως αποφασίσαµε να «δηλωθούµε» ως ιστορικοί στον πλέον ακατάλληλο ιστορικό χρόνο, δηλαδή, σε µια περίοδο όπου η αφηγηµατική παράδοση
της ιστορίας της τέχνης δέχεται καταιγισµό αναθεωρητικών µοντέλων, τα περισσότερα από τα οποία στηρίζονται σε ασαφείς ορολογίες και σε ακόµη πιο νεφελώδεις µεθοδολογικές διεργασίες; (...)

Αν υπάρχει κάτι που εκ των προτέρων διαφοροποιεί το τωρινό από το πρώτο συνέδριο, αυτό είναι η αθρόα συµµετοχή των νέων. Πολλοί µάλιστα από τους συµµετέχοντες έχουν πρόσφατα αποκτήσει ή εκπονούν τη διδακτορική τους διατριβή σε πανεπιστήµια της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Αυτό µε κάνει να πιστεύω ότι αν στη συνάντηση της Κρήτης κατορθώσαµε να υποψιαστούµε ποιοι είµαστε και πού περίπου βρισκόµαστε, σ’ αυτή τη δεύτερη συνάντηση, που οργανώθηκε µε τη βοήθεια και τη στήριξη της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας, ίσως καταφέρουµε να διαβλέψουµε και ποια µπορεί να είναι η προοπτική µας στους έστω δύσκολους αυτούς καιρούς. Έχω την εντύπωση ότι δεν θα απογοητευτούµε.