Ring

Ο Ασακάβα είναι ένας επιτυχημένος εργασιομανής δημοσιογράφος σε μια από τις μεγαλύτερες εφημερίδες της Ιαπωνίας. Όμως, ακόμα τον κυνηγά το μόνο λάθος στην καριέρα του: η υπερβολική του ενασχόληση με ένα άρθρο για τον αποκρυφισμό.
Ο ξαφνικός, ανεξήγητος θάνατος της ανηψιάς του τον αφήνει αδιάφορο... μέχρι που μαθαίνει ότι το βράδυ του θανάτου της, την ίδια ακριβώς ώρα, πέθανε στο Τόκιο και ένας άλλος έφηβος από καρδιακή προσβολή. Ο Ασακάβα αρχίζει να ερευνά την υπόθεση με τη βοήθεια του Ρουίτζι, ενός παλιού εκκεντρικού συμμαθητή του.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Ακόμη και περιχαρακωμένος στην ψευδαίσθηση του ασύλου που του προσφέρει με την πλασματική της ασυλία η σύγχρονη μεγαλούπολη, ο κάτοικός της αισθάνεται κατά βάθος τρωτός, ανασφαλής -και συνήθως το έδαφος να σαλεύει επικίνδυνα κάτω από τα πόδια του. Ενα απροσδιόριστο «κάτι», απέραντο, τρομαχτικό και αθάνατο, μοιάζει να καραδοκεί πίσω απ' την έγχρωμη φαντασμαγορία της καθημερινότητάς του, δημιουργώντας του την υποψία-βεβαιότητα ότι η εισβολή της αρχέγονης φρίκης που θα τον αποκαθηλώσει από τον αλαζονικό του εφησυχασμό, είναι γεγονός διαπιστωμένο· υπογείως συνεχίζει την επέλασή της και βρίσκεται ήδη προ των πυλών. Πολύ συχνά η αίσθηση αυτή αποκτά τα χαρακτηριστικά τού αρχαίου τρόμου, κυρίαρχο συναίσθημα του πρωτανθρώπου, ο οποίος βίωνε μια «τερατώδη» φύση που τον υπερέβαινε. Η επιστημονική-τεχνολογική πρόοδος, που έχει απομυθοποιήσει, τουλάχιστον ως έναν βαθμό, τις πρωτόγονες, μεταφυσικές φοβίες και φαντασιώσεις, όχι μόνο δεν έχει καταφέρει να τον εξορίσει από το σημερινό ανθρώπινο τοπίο αλλά αντίθετα τον έχει μεγιστοποιήσει. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το φαινόμενο της ανόδου του φονταμενταλισμού στη σύγχρονη, ηλεκτρονική εποχή της εικονικής πραγματικότητας, ο υστερικός φανατισμός του οποίου καλλιεργεί με κάθε τρόπο τον προαναφερθέντα τρόμο, με αποτέλεσμα το σύγχρονο περιβάλλον να παραμορφώνεται τερατωδώς. Ετσι, ξαφνικά, ακόμη και στο φως της ημέρας, επί παραδείγματι, τα κτίρια μεταμορφώνονται σε «τεράστιες, στενόμακρες ταφόπλακες», τα φώτα «γίνονται επιτάφιες επιγραφές», τα δωμάτια «φωλιές του Κακού» και, το κατ' εξοχήν σύμβολο της παγκόσμιας «επικοινωνίας», η TV, «γενεσιουργός μήτρα δαιμόνων». Ο καθημερινός άνθρωπος, που δέχεται το εν λόγω «σκοτεινό άγγελμα», έχοντας απολέσει τις όποιες αντιστάσεις του μέσω του συστήματος, «μεταμορφώνεται» ξανά στο αρχαίο, πανικόβλητο «ζώο», και επιλέγει τη φυγή προκειμένου να διασωθεί από την επίθεση του «κτήνους». Αλλά τα «μαύρα σύννεφα» που μοιάζει να τον ακολουθούν, γλιστρώντας σαν δηλητηριώδη ερπετά σε έναν δυσοίωνο ουρανό, δεν είναι πλέον οι ποιητικές νεφέλες των αρχαίων τροβαδούρων. Είναι ένα σαφέστατο μήνυμα που υπαινίσσεται συμβολικά την «εξαπόλυση ενός ζοφερού κακού».

Την φοβερή, ύπουλη έλευσή του σχεδιάζει με ευρηματική δεξιοτεχνία ο Ιάπωνας Κοζί Σουτζούκι (Χαμαμάτσου-Τόκιο 1957), ο επιλεγόμενος και Στίβεν Κινγκ της Ιαπωνίας. Για σκηνικό πλαίσιο της ερεθιστικής ιστορίας του επιλέγει το σύγχρονο, απρόσωπο αστικό τοπίο, εντός του οποίου περιφέρεται ασταθής, αβέβαιος, υπόδουλος και θύμα των νευρώσεών του αλλά και των νέων συμβόλων του -όχι λιγότερο εντέλει τρομαχτικών από τα παραδοσιακά των γοτθικού κύκλου ή της δικής του ανάλογης ιαπωνικής λογοτεχνικής κληρονομιάς- ο κάτοικος της Πόλης. Απ' τις ρωγμές της, ορατές και αόρατες, εισβάλλει μεταμφιεσμένος ο αιώνιος «μεταφυσικός» τρόμος, κι αυτός, ανίσχυρος δέχεται την επίθεσή του και υφίσταται ολοκληρωτική διάβρωση και αλλοτρίωση. Φορέας του Κακού είναι ο ίδιος ο άνθρωπος και το δημιούργημά του. Εδώ, όμως, δεν πρόκειται για ένα μυθικό φάντασμα ή ένα εξωτικό ον, αλλά για κάτι απτό και υλικό, ένα τεχνολογικό επίτευγμα, προβολή, ωστόσο, του τέρατος που εμφωλεύει μέσα στον γεννήτορα και που συνεχώς αναγεννιέται, μετεξελίσσεται, αυτονομείται και τελικά τον καταβροχθίζει. Ακόμη και το εξωτερικό σχήμα της προκλητικής ιστορίας του Κ.Σ. το δηλώνει απερίφραστα.

Η έναρξή της εγκαινιάζεται με μια σειρά παράξενων θανάτων νέων ανθρώπων, η διερεύνηση των οποίων θα οδηγήσει τον δημοσιογράφο Ασακάβα στο κέντρο του προβλήματος και ενώπιον του προαναφερθέντος «τέρατος». Που είναι μια αλλόκοτη, «ψυχική» βιντεοταινία, οι τρομώδεις εικόνες της οποίας έχουν αποτυπωθεί στο σελιλόιντ από «ανθρώπινη αισθητήρια μηχανή»· η παρακολούθησή της επιφέρει το θάνατο. Για να τον αποφύγει, ο κάτοχός της πρέπει να κατασκευάσει ένα αντίγραφό της και να το «μεταδώσει» σε άλλον.

Γίνεται, λοιπόν, φανερό ότι η μοιραία αναπαραγωγή της μπορεί να μολύνει ολόκληρη τη Γη, επιφέροντας το τέλος της ανθρωπότητας, αφού σε «ελάχιστο χρονικό διάστημα... όλοι θα ήταν φορείς της νόσου και η ασθένεια θα εξαπλωνόταν παντού». Επιφανειακά δίνεται η εντύπωση ότι σχολιάζεται η γνωστή ανίατη νόσος του 20ού αιώνα, στην πραγματικότητα, όμως, θίγεται ένα σοβαρότερο, ίσως, θέμα που αφορά συμβολικά την TV, ως μέσο διάβρωσης-δηλητηρίασης του παγκόσμιου οργανισμού, εφ' όσον ο «ιός» που μεταδίδει είναι διαπιστωμένα «θανατηφόρος». Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το τραγικό δίλημμα-αδιέξοδο του Ασακάβα είναι: να σώσει την οικογένειά του ή την ανθρωπότητα; Ο υπαρξιακός προβληματισμός, τουλάχιστον όπως τον διατύπωσε ο Σαρτρ, υποφώσκει στο βάθος του έργου.

Ο Κ.Σ. αναπτύσσει το θέμα του με προσεχτικά βήματα, εισάγοντας το ανεξήγητο, την αβεβαιότητα, την ανησυχία, την απειλή εν συνεχεία, τον τρόμο τελικά, με υπολογισμένες δόσεις, χωρίς να εκτρέπεται ούτε να ενδίδει σε εντυπωσιακά εφέ. Το σκηνικό του, όπως ήδη έχουμε πει, είναι το σύγχρονο, αστικό τοπίο - οικίες, ξενοδοχεία, θέρετρα. Αλλά το εύρημα, με τη σταδιακή του μετεξέλιξη, καθώς διογκώνεται αποκτώντας τερατώδεις διαστάσεις, αποκτά πολύ πιο εφιαλτικά χαρακτηριστικά απ' τα κλασικά των ζόμπι ή των βαμπίρ, επί παραδείγματι, διότι έναντι αυτών δεν «εξορκίζεται», δεν αντιμετωπίζεται.

Αντίθετα, είναι φιλικό, σαγηνευτικό, οικείο, αθώο, καθόλου επικίνδυνο.

Δημιουργός του ο ίδιος ο άνθρωπος, ο οποίος συγκρινόμενος με αυτό αποδεικνύεται κατώτερός του, γυμνός και αβοήθητος, έτσι όπως ακριβώς είναι στην πραγματικότητα. Τρομαγμένο ζώο μπροστά στη φρίκη του σκότους που αναδύεται από το άγνωστο, εσωτερικό του σύμπαν, πλήρης τεράτων. Την εμφάνισή τους προκαλεί συνήθως ένα τυχαίο συμβάν, ένα ατύχημα, ένας θάνατος. Η διερεύνηση-μελέτη του, όμως, αποκαλύπτει τις πληγές και τα αποστήματα της Πόλης και του κατοίκου της, απ' τα οποία και εκπορεύεται το Κακό που εκ φύσεως εμφωλεύει στα σπλάχνα τους. Το δημιούργημα-τέκνο του γεννήτορα, η TV, απλώς το αναμεταδίδει ως μολυσματικό ιό - το επίτευγμα ως μοντέρνα έκφραση του Κακού.

Το εύρημα του Κ.Σ., κατάλληλα μεταχειρισμένο, διαποτίζει ολόκληρο το μυθιστόρημα, η ρεαλιστική διεκπεραίωση του οποίου με τα εντελώς αναγνωρίσιμα, καθόλου μεταφυσικά του σύμβολα, επενεργεί άμεσα, καίρια και αποτελεσματικά πάνω στον αναγνώστη, ο οποίος, υπό το πρόσχημα μιας εντυπωσιακής ιστορίας τρόμου, υποχρεώνεται να ομολογήσει -και να αποδεχτεί- τη σημασία της «νόσου» στη σημερινή πραγματικότητα. Τα πρόσωπά του, ο «ερευνητής» Ασακάβα, ο «προκλητικός» Ρουίτζι, η «οραματική» Σαντάγκο, αλλά και όλα τα άλλα δευτερεύοντα που περιφέρονται στο μύθο, είναι, συνειδητά ή όχι, υπεύθυνα ή ανεύθυνα, οι εκπρόσωποι, φορείς και συνεργοί της. Στο «μυστικό» άδυτό τους κατέρχεται ο συγγραφέας και καταγράφει την «άλλη» σκοτεινιά που κυοφορείται εκεί. Η διαπίστωσή της τον ανησυχεί, αν δεν τον τρομάζει κιόλας. Παρ' όλ' αυτά, όμως, θέλει να πιστεύει ότι πιθανώς να πρόκειται για «μια δοκιμασία ακόμη του ανθρώπινου είδους, που μπορεί στο μέλλον να βρει τη λύση της». Αμφίβολη αισιοδοξία, ωστόσο, που μοιάζει απλώς με ευσεβή πόθο, αν σκεφτεί κανείς ότι «η μόλυνση του περιβάλλοντος» έχει ήδη προσβάλει και τον «οργανισμό του Σύμπαντος», σύμφωνα με τον Στίβεν Χόκινγκ, τον διάσημο Βρετανό φυσικό. Ακούγεται πιθανώς υπερβολικό. Δεν αποκλείεται, όμως, η πραγματικότητα να είναι πλέον πολύ πιο «ασθενής» απ' όσο εμφανίζεται στο προκλητικό μυθιστόρημα του Κ.Σ., που δεν είναι εντέλει παρά μια παραμορφωτική αντανάκλασή της. Αιτία τής συνεχώς επιδεινούμενης κατάστασης του «σώματος», η λανθασμένη χρήση των επιτευγμάτων. Η τηλεόραση θα μπορούσε να είναι πηγή γνώσης και καλλιέργειας -και το μόνο που κάνει είναι να «εκπέμπει» περιττώματα, στη γενικότητά της.

Κλείνοντας, να σημειώσουμε προς χάριν της Ιστορίας, ότι η καταγωγή του ευρήματος του Κ.Σ. θα πρέπει να αναζητηθεί σε μια σειρά τριών αμερικανικών ταινιών, υπό τον γενικό τίτλο «Poltergeist», που κυκλοφόρησαν το 1982, το 1986 και το 1988. Ο Ιάπωνας συγγραφέας σίγουρα τις γνωρίζει· εκ του μακρόθεν εμπνέεται απ' αυτές και οικοδομεί τη δική του διάσημη τριλογία. Το «Ring» είναι το πρώτο μέρος της, ακολουθούν το «Spiral» και το «Loop». Να προσθέσουμε ακόμη ότι το «Ring» έκανε επίσης επιτυχημένη καριέρα στη μικρή οθόνη, αρχικά ως τηλεταινία, εν συνεχεία στο σινεμά με τρεις ταινίες, δύο αμερικανικά ριμέικ με τίτλο «Σήμα Κινδύνου» και ένα κορεάτικο ριμέικ.



ΜΑΚΗΣ ΠΑΝΩΡΙΟΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 04/08/2006