Η αβάσταχτη μελαγχολία της κλεψύδρας

Όσο περιπλανιέσαι στον κόσμο, τόσο αντιλαμβάνεσαι κάποια ξεσπάσματα ηλικιωμένων. Ασυνείδητα, κάποιο νοσταλγικό αεράκι μελαγχολίας παρασύρει τις σκέψεις τους. Οταν οι νεότεροι φεύγουν μπροστά, εκείνοι παλινδρομούν προς τα πίσω. Η κάθε μέρα γι’ αυτούς, κατάδυση στον κόσμο των αναμνήσεων, που τους τροφοδοτεί πλουσιοπάροχα.

Οι ηλικιωμένοι έχουν πίσω δεξαμενή ενεργειών, επιτυχιών, λαθών, κατορθωμάτων, απογοητεύσεων. Αισθάνονται αποδιοπομπαίοι τράγοι απ’ την κοινωνία που οι ίδιοι δημιούργησαν. Πολλοί αναλώνονται να αφήσουν το στίγμα τους σ’ ένα μέλλον αδιαμόρφωτο, στο οποίο εναποθέτουν πολλά.
Οι αισθήσεις φαίνονται αγκυλωμένες, αποκλείουν την πιθανότητα συγκρούσεων και συγκινήσεων. Οσο προχωράει η ηλικία, οι κλειστές κάμαρες του σπιτιού τους αποτελούν τον κόσμο τους
. Επιπλα, βιβλία, αγαπημένα αντικείμενα, πίνακες, όλα σηματοδοτούν παρελθούσες στιγμές. Γι’ αυτούς σημαίνουν πολλά, για τους νέους, παλινδρόμηση.


Η μειωμένη όραση δίνει τη θέση της στην ενδοσκόπηση, η μείωση της ακοής αποκλείει νέα ερεθίσματα, η αφή περίεργες διεγέρσεις.

Ολα μάς παραπέμπουν στο χαρακτικό «Μελαγχολία» (1514) του Αλμπρεχτ Ντίρερ. Πέντε αιώνες τώρα, δεν άλλαξε η ροή των πραγμάτων στον κόσμο μας!

Η φιγούρα του χαρακτικού θυμίζει άγγελο, το βλέμμα χαμένο, τα φτερά αδύναμα, κατεβασμένα. Σε αντίθεση, το περιβάλλον βρίσκεται σε προκλητικό οργασμό. Ο άνθρωπος, όμως, αδιαφορεί! Τριγύρω παντού πεταμένα εργαλεία, όργανα σχεδίου.

Μια κλεψύδρα πάνω στον τοίχο μετράει τον παντοδύναμο χρόνο που φεύγει χωρίς σταματημό, μια ζυγαριά τα συν και τα πλην μιας ζωής. Ενας σκύλος κοκαλιάρης και ανήμπορος, εικόνα χρόνιας εγκατάλειψης. Σήμερα, θα μπορούσαμε να τοποθετήσουμε στο κάδρο τηλέφωνα, ταμπλέτες, ηλεκτρονικούς υπολογιστές.

Οι ηλικιωμένοι, πιασμένοι απ’ τα κλαδιά της όχθης ενός ποταμού νεότητας, που κυλάει αποφασιστικά, παρακολουθούν τα γεγονότα, αλλά η πραγματική ζωή βρίσκεται πίσω! Παρελθόν, παρόν και μέλλον μπερδεύονται, τα συναισθήματα ξεχειλίζουν αδικαιολόγητα.

Η πείρα και όση σοφία κατέκτησαν δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη ρώμη και τη φαντασία των νέων, η περιθωριοποίηση και η προσφυγή στις αναμνήσεις, μονόδρομος. Βρίσκουν ότι κάθε καινούργιο περικλείει ένα παλιότερο και κάθε παλιότερο μπορεί να πάρει τη μορφή καινούργιου.

Και, γιατί όχι, η κακία και η καλοσύνη να αποτελούν διαφορετική όψη του ίδιου νομίσματος. Ενσωματώνοντας εικασίες και παραδοχές, πορεύονται προς τη σοφία η οποία τους οδηγεί σε βαθύτερα διαμερίσματα πραγματικότητας.

Γνωρίζουν, όμως, ότι αυτό που σήμερα πρεσβεύουν οι νέοι, εκείνοι το πίστεψαν δεκαετίες νωρίτερα! Κι ας λέει ο Γκέτε στον «Φάουστ»: «...Δεν είχα τίποτε, όμως είχα πλήθια:/χαρά στην πλάνη, την ορμή γι’ αλήθεια/Τη δίψα εκείνη ακράτη δώσ’ μου πίσω/την τρίσβαθη πικρή χαρά/να μπορώ να μισήσω, ν’ αγαπήσω/δώσ’ μου τη νιότη μου ξανά...»!

Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης