Το μελάνι φωνάζει

Εισαγωγή-Ανθολόγηση Ηλίας Γκρης

Το Πολυτεχνείο είναι πλέον συνώνυμο της τιμής και της περηφάνιας όλων εκείνων που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αντιστάθηκαν. Από τον μαθητή Διομήδη Κομνηνό που πρόταξε τα στήθη του κι έπεσε νεκρός το βράδυ εκείνης της Παρασκευής μέχρι τις φοιτήτριες και τους φοιτητές, από τους σπουδαστές μέχρι τους υπαλλήλους και τους εργάτες, όλες και όλοι μετείχαν σε μια θαυμαστή διαδικασία αυτοπραγμάτωσης. Και αν μες στα χρόνια καταστάλαξε σε πολλούς μια πικρή γεύση ματαίωσης θα 'ρθουν οι ποιητές, αν δεν έχουν έρθει κιόλας αρκετοί, για να διασώσουν τα απομεινάρια από την αληθινή ιστορία του.
Ποιητές και πεζογράφοι ανθολογούνται εδώ σε δύο μεγάλες ενότητες με ό,τι καλύτερο, έγκυρο και αξιόπιστο κατέθεσε η ελληνική λογοτεχνία μέσα σε τρεις δεκαετίες ως φόρο τιμής στην 17η Νοέμβρη 1973.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Πώς είδαν οι ποιητές και οι πεζογράφοι μας την εξέγερση του Πολυτεχνείου και πώς τα αιματηρά γεγονότα της 17ης Νοεμβρίου 1973 σημάδεψαν τη συνείδηση και το έργο τους; Ο Ηλίας Γκρης στην ανθολογία του Το μελάνι φωνάζει - την αφιερώνει «σε αυτούς που ήταν εκεί και αγωνίστηκαν με ανιδιοτέλεια» - επιχειρεί να δώσει μια απάντηση. Και σε 300 σελίδες περίπου ανθολογεί 66 ποιητές και 35 πεζογράφους. Στην εισαγωγή του κάνει ειδική μνεία στους κύπριους ποιητές Λεύκιο Ζαφειρίου, Ελένη Θεοχάρους, Σάββα Παύλου, Χρίστο Χατζήπαπα, Κύπρο Χρυσάνθη και Κυριάκο Χαραλαμπίδη, στους εκπροσώπους της γενιάς του '30 Γιώργο Βαφόπουλο, Νικηφόρο Βρεττάκο, Νίκο Γκάτσο, Ρίτα Μπούμη-Παππά και Γιάννη Ρίτσο, στην α/ μεταπολεμική γενιά Κρίτωνα Αθανασούλη, Μανόλη Αναγνωστάκη, Νάνο Βαλαωρίτη, Γιώργο Γεραλή, Στέλιο Γεράνη, Γιάννη Δάλλα, Εκτορα Κακναβάτο, Γιώργη Σαραντή, Τάκη Σινόπουλο κ.ά. Και ακόμη σε εκείνους της β/ μεταπολεμικής (Γιώργος Γεωργούσης, Νίκος Γρηγοριάδης, Γιάννης Γκούμας, Αμαλία Τσακνιά, Ανέστης Ευαγγέλου, Σπύρος Κατσίμης, Πρόδρομος Μάρκογλου, Ντίνος Χριστιανόπουλος κ.ά.) και στη γενιά του '70, οι φωνές της οποίας «θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε κύριο εκφραστή μιας εποχής βίας, βασανισμών, οδύνης και εξέγερσης» (Λευτέρης Πούλιος, Νίκος Λάζαρης, Κώστας Γουλιάμος, Γιάννης Κοντός, Πάνος Κυπαρίσσης, Χρίστος Παπαγεωργίου, Μανόλης Πρατικάκης, Ντίνος Σιώτης, Γιάννης Πατίλης, Μίμης Σουλιώτης κ.ά.).

Ο Γκρης στην εισαγωγή του επικεντρώνεται στα έργα-χρονικά για τη 17η Νοεμβρίου, όπως το Πώς φτάσαμε στη νύχτα της μεγάλης σφαγής της Λιλής Ζωγράφου, το Τριήμερο στα κάγκελα του Φώντα Κονδύλη και το Χρονικό των τριών ημερών της Κωστούλας Μητροπούλου. Αλλά στην ανθολογία του βρίσκουν θέση και κείμενα που γράφτηκαν υπό τη συναισθηματική φόρτιση των ημερών εκείνων και υπογράφονται μεταξύ των άλλων από τους Ελλη Αλεξίου, Βασίλη Βασιλικό, Λεία Βιτάλη, Ρέα Γαλανάκη, Μάρω Δούκα, Γιώργο Ιωάννου, Νίκο Κάσδαγλη, Μήτσο Κασόλα, Γιάννη Κιουρτσάκη, Μάνο Κοντολέων, Αλέξανδρο Κοτζιά, Μαργαρίτα Λυμπεράκη, Γιώργο Μανιώτη, Γιώργο Μαντζουράνη, Λία Μεγάλου-Σεφεριάδου, Μιχάλη Μερακλή, Δημήτρη Νόλλα, Νίκο Ορφανίδη, Δημήτρη Παπαχρήστο, Δημήτρη Πετσετίδη, Κώστα Ταχτσή, Ευγενία Φακίνου, Τάκη Χατζηαναγνώστου, Γιώργο Χειμωνά, Νίκο Χουλιαρά.



ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 16-11-2003