Τα Ποιητικά 41 (Απρίλιος- Ιούνιος 2021)

Editorial

Ο Κώστας Παπαγεωργίου έφυγε λίγο πριν εκδοθεί το επετειακό τεύχος των 10 χρόνων των Ποιητικών. Ένα πρώτο μικρό αφιέρωμα στο άνθρωπο και τον δημιουργό δημοσιεύτηκε στο ίδιο εκείνο τεύχος, κυριολεκτικά επί του πιεστηρίου, για να ακολουθήσει το εκτενές αφιέρωμα του παρόντος τεύχους. Η ύπαρξή του και μόνο αποτελεί υπόμνηση της απουσίας του. Διότι ο Κώστας ήταν ένας άνθρωπος πολύ σεμνός και δεν θα μπορούσε ποτέ να διανοηθεί ένα αφιέρωμα στον ίδιο και στο έργο του στο περιοδικό του. Το αφιέρωμα υπάρχει επειδή ο Κώστας δεν είναι πια μαζί μας. Και τίποτα δεν μπορεί να αντισταθμίσει την απουσία του. Ας πούμε λοιπόν ότι το αφιέρωμα είναι ένας χαιρετισμός ανθρώπων που τον αγάπησαν, σε ένα περιοδικό που ο ίδιος αγάπησε και αναπόδραστα θα είναι άλλο τώρα που αυτός πια λείπει. Αλλά θα είναι. Επειδή εκείνος το ήθελε. Επειδή κι εμείς το θέλουμε. Επειδή ελπίζουμε κι εσείς όλοι και όλες που το έχετε αγκαλιάσει όλα αυτά τα χρόνια το θέλετε. Σ’ αυτό το τεύχος, ο Κώστας είναι παρών εν τη απουσία του. Θα συνεχίσει να είναι παρών και από Σεπτέμβριο, όταν το περιοδικό θα μπει στην κανονική του τροχιά. Όπως παρών ήταν όλα αυτά τα χρόνια και θα συνεχίσει να είναι κι ο Γιάννης Βαρβέρης.

Συνεχίζουμε λοιπόν. Με τη στήριξη του Κώστα Γκοβόστη. Με παλιούς και νέους συνεργάτες. Στην ίδια κατεύθυνση, πράγμα που σημαίνει ακολουθώντας τον καιρό και τα γυρίσματά του, αλλά χωρίς να χάνουμε τον προσανατολισμό μας, την καλή ποίηση, παλαιότερη, νεότερη, ελληνική, ξένη, και την ουσιαστική κριτική, σε μια εποχή όπου ο κριτικός λόγος, κατά γενική ομολογία, υποβαθμίζεται. Ανοιχτοί στο καινούργιο, με σεβασμό στην παράδοση. Με επίγνωση ότι ούτε το καινούργιο ούτε η παράδοση είναι στοιχεία ενιαία και η σημασιοδότησή τους αποτελεί ήδη θέση και τοποθέτηση μέσα στον χώρο της ποίησης. Κι ο Κώστας θα είναι παρών, μέσα από το στίγμα του περιοδικού, όπως το διαμόρφωσε με τη σκέψη και τα κριτήριά του, την ανοιχτή και ακριβοδίκαιη ματιά του, τον καίριο λόγο του. Όλα όσα σχεδιάζαμε και δεν προλάβαμε να υλοποιήσουμε μαζί, θα τον περιλαμβάνουν όταν θα γίνουν πράξη. Στο περιοδικό και όχι μόνο.

Στο αφιέρωμα στον Κώστα, μικρό αντίδωρο στη δική του γενναιοδωρία, ο κριτικός λόγος συναντά την προσωπική, αγαπητική κατάθεση και σχεδιάζουν μαζί ένα πορτρέτο του ανθρώπου, του ποιητή, του διανοούμενου. Πλάι στο αφιέρωμα, μια ενότητα με όλα εκείνα τα κείμενα που είχαν σταλεί για το τεύχος των 10 χρόνων αλλά δεν έφτασαν εγκαίρως στα χέρια μας, όπως είχαμε υποσχεθεί όταν, κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, το αντιληφθήκαμε. Κάποια στιγμή, θα ενώσουμε αυτό το αφιέρωμα που κόπηκε στα δυο.

Το επόμενο τεύχος θα περιλαμβάνει δύο πολύ διαφορετικά αφιερώματα. Το πρώτο αφορά τον ποιητή, θεατρικό συγγραφέα, πεζογράφο, κριτικό, δοκιμιογράφο και μεταφραστή, αλλά και οργανικό διανοούμενο κι αγωνιστή Βασίλη Ρώτα. Το δεύτερο αφορά την πολύ ζωντανή σύγχρονη ιρλανδική ποίηση. Και φυσικά τις στήλες του περιοδικού και κριτικές. Μέσα στο φθινόπωρο, σχεδιάζουμε επίσης μια συζήτηση για την παράδοση, τον μοντερνισμό και την πρωτοπορία στην ποίηση, για την οποία θα πούμε περισσότερα στο επόμενο τεύχος.

Όλα αυτά την ώρα που ο κόσμος γύρω μας συνέχεια σκοτεινιάζει και η σκοτεινιά αυτή απλώνεται και στην ποίηση, στη λογοτεχνία, στην πνευματική ζωή εν γένει. Στο Κλισύ, στο Παρίσι, ένα δημοτικό σχολείο που έφερε το όνομα του Λουί Αραγκόν αποφασίστηκε να μετονομαστεί με την απίστευτη και απαράδεκτη αιτιολογία ότι έτσι θα βελτιωθεί η κακή φήμη του σχολείου και θα προαχθεί και η ισότητα των φύλων! Το σχολείο αποφασίστηκε να λάβει το όνομα της Κλοντί Ενιερέ, της πρώτης γυναίκας που ταξίδεψε στο διάστημα και είναι προφανής η υποκατάσταση της κουλτούρας και ειδικότερα της λογοτεχνίας από την επιστήμη. Η Ενιερέ μπορεί να αρνήθηκε το όνομά της να αντικαστατήσει αυτό του Αραγκόν, το δημοτικό συμβούλιο όμως αποφάσισε να δώσει στο σχολείο τελικά το όνομα της αστρονόμου Εντμέε Σαντόν, η οποία έχει πεθάνει το 1944 και δεν μπορεί να αρνηθεί την αλλαγή. Η υψίστης πολιτικής και πολιτισμικής σημασίας συμβολική αυτή πράξη, πραγματικό “cancel culture” όπως το χαρακτηρίζουν οι δημοτικοί σύμβουλοι της αντιπολίτευσης στο Κλισύ, το οποίο σημειωτέον υπέφερε τα πάνδεινα από τη ναζιστική θηριωδία, συνδέθηκε πάντως ρητά από τον δήμαρχο με το περίφημο ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου για την ευρωπαϊκή μνήμη, η οποία εξισώνει τον κομμουνισμό και τον ναζισμό και παρακινεί σε αφαίρεση των συμβόλων των ολοκληρωτικών καθεστώτων από τον αστικό χώρο και απαγόρευση χρήσης τους. Αποτελεί λοιπόν την πρώτη πράξη ενεργής εφαρμογής μιας ολέθριας ευρωπαϊκής πολιτικής που δεν θα αργήσει να έχει συνέχεια και όχι μόνο στη Γαλλία. Ότι η βίαιη αυτή παραχάραξη και εξάλειψη της ευρωπαϊκής μνήμης, διότι περί αυτού πρόκειται, ξεκινά από τον πολιτισμό και την ποίηση δεν είναι καθόλου τυχαίο: μαρτυρά τη δύναμή τους και μας δείχνει τον δρόμο της αντίστασης.

Στα καθ’ ημάς, σηκώθηκε κουρνιαχτός γιατί ένα μικρό ποιητικό περιοδικό, η Θράκα, έλαβε επιδότηση 7.000 ευρώ για τις δράσεις που οργανώνει, ένα διεθνές φεστιβάλ ποίησης και ένα κέντρο συγγραφέων, οι οποίοι, κατά τα ειωθότα στην Εσπερία, επιδοτούνται για τη διαμονή τους. Διότι η Θράκα είναι εκπρόσωπος της προλετκούλτ και το όνομά της δεν είναι σοβαρό, αφού παραπέμπει σε τσίπουρα και μεζέδες.

Σημεία των καιρών; Σίγουρα. Αλλά όπως λέει η γνωστή παροιμία, κανείς δεν κλοτσάει ένα ψόφιο σκυλί. Οι ποιητές κι η ποίηση ενοχλούν για τη ζωντάνια τους, για τη δύναμή τους. Ας το θυμόμαστε για να παίρνουμε κι εμείς δύναμη, καθώς ακούμε τη βοή των πλησιαζόντων γεγονότων.