Μαγεία, επιστήμη, θρησκεία και το φάσμα της ορθολογικότητας

Στις φυσικές επιστήμες είναι δυνατό να συνυπάρχουν δύο εναλλακτικά παραδείγματα για την εξήγηση του ίδιου φαινομένου, αλλά εν πάση περιπτώσει πιστεύεται ότι εν ευθέτω χρόνω θα επινοηθούν τα κατάλληλα όργανα και θα προσαχθούν οι αρμόζουσες αποδείξεις ώστε να γίνει τελική επιλογή. (Ωστόσο, το ζήτημα του βαθμού συμμετρίας και του σχετικισμού ανακύπτει και στην επιστήμη, όπως στην περίπτωση των επιστημονικών επαναστάσεων και των αλλαγών παραδείγματος κατά Kuhn, και ίσως επίσης στην κατά Lakatos περιγραφή του πώς ένα "καινοτόμο" ερευνητικό πρόγραμμα εν καιρώ υπερφαλαγγίζει ένα "παρακμάζον ερευνητικό πρόγραμμα".) Αλλά σε κοινωνικά και ηθικά ζητήματα το πράγμα δεν είναι τόσο εύκολα αποφασίσιμο, σε αντίθεση με τα παραδείγματα που έχουν στο μυαλό τους κάποιοι φιλόσοφοι της πολυθρόνας όπου όλα εμφανίζονται καθαρά και διάφανα, και η αποφασιστική ένδειξη παρουσιάζεται οπτιμιστικά του χεριού τους. Μπορούμε πραγματικά ν' αναγάγουμε σε λογικώς ελέγξιμη μορφή το τί ένας μέσος Ρωμαιοκαθολικός πιστεύει για την "άμωμη σύλληψη" της Μαρίας ή ένας Τροβριανδός ιθαγενής για την αρσενική συμβολή στη σύλληψη των μωρών; Ή τί ένας γιατρός στο νοσοκομείο του Ρότσεστερ εννοεί όταν λέει πώς μια θεραπεία ήταν "θαύμα"; Αυτών δεδομένων, θα προσπαθήσω να δείξω παραδειγματικά τα είδη των συγκριτικών και μεταφραστικών προβλημάτων που είναι πιθανό ν' αντιμετωπίσουν ανθρωπολόγοι οι οποίοι έχουν μια ρεαλιστική εκτίμηση της διαφοροποίησης των πολιτισμών και των κοινωνιών.