Ιστορία των σεξουαλικών ηθών

Αυτό το βιβλίο αποτελεί χρονικό των αισθησιακών απολαύσεων -και των κινδύνων- της σάρκας, από την προϊστορική εποχή ώς τις μέρες μας: από την εποχή που η σεξουαλική πράξη ήταν μια ζωώδης, σύντομη διαδικασία με έναν και μοναδικό σκοπό, έως τις σύγχρονες χιλιάδες παραλλαγές των σεξουαλικών συνηθειών. Η τεκμηριωμένη και ζωντανή αφήγηση της Reay Tannahill δεν παραμελεί τίποτε: από τις πρώτες μορφές αντισύλληψης, τις σεξουαλικές πρακτικές, προτιμήσεις και στάσεις έως τα λογοτεχνικά έργα και τις κινηματογραφικές ταινίες που απεικονίζουν τα σεξουαλικά ήθη μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Το βιβλίο περιγράφει έξοχα το πώς διαπλέκονται οι σχέσεις των δύο φύλων και πώς τα σεξουαλικά ήθη επιδρούν πάνω στο ρου της εξέλιξης του ανθρώπου.





ΚΡΙΤΙΚΗ




Χιλιάδες χρόνια ανομοιογενών πολιτισμών διαμόρφωσαν σεξουαλικές στάσεις, αισθητικά πρότυπα, ερωτικούς υπαινιγμούς, ηθικές απαγορεύσεις. Η ομοφυλοφιλία, ο αυνανισμός, η αιμομειξία, η παιδεραστία, ο ευνουχισμός, η ανικανότητα, η πολυγαμία, η πολυανδρία χάνονται στα βάθη της άχρονης μυθολογίας και του ιστορικού χρόνου. Η Ρέι Τάναχιλ δίνει ένα αξιομνημόνευτο δείγμα καλειδοσκοπικής έρευνας και κινηματογραφικής ταχύτητας στην ανάπτυξη μιας τόσο μακράς ιστορίας. Ιστορικός και κοινωνιολόγος, κέρδισε τις εντυπώσεις όταν προ εικοσαετίας παρουσίασε την «Ιστορία της τροφής». Η «Ιστορία των σεξουαλικών ηθών», που ακολούθησε, το 1980, είχε εξίσου θερμή υποδοχή, μεταφράστηκε σε 12 γλώσσες και επανεκδόθηκε αναθεωρημένη για να εντάξει στο ιστορικό σώμα τις εξελίξεις της τελευταίας δεκαετίας. Η Τάναχιλ επαινέθηκε κυρίως γιατί συνδυάζει μια συμβαντολογική προσέγγιση στο θέμα της, μέσω παραδειγμάτων από την καθημερινή ζωή της εκάστοτε κοινωνίας, με μια συνολικότερη σκιαγράφηση των αισθητικών και ιδεολογικών στάσεων κάθε εποχής.

Η συγγραφέας, ως homo universalis του 20ού αιώνα, δεν καταλήγει σε συμπεράσματα προτού κατοπτεύσει το περιρρέον επιστημονικό πεδίο για να προσκομίσει τεκμήρια που φωτίζουν ζητήματα ανατομίας, αισθητικής, συμπεριφοράς. Επίσης δεν θάβει το υλικό της κάτω από στρώμα σεμνοτυφίας. Για να μην καταλήξει στο συγκινησιακό λεξιλόγιο της καθομιλουμένης, η Τάναχιλ χρησιμοποιεί τελικά έναν λόγο κλινικό αλλά όχι αποστειρωμένο, «cool» όπως χαρακτηρίστηκε, και γι' αυτό αρκετά διασκεδαστικό. Όταν, λ.χ., θέλει να μας εξηγήσει πώς έκαναν έρωτα οι πρωτόγονοι άνθρωποι, μας λέει ότι, σύμφωνα με τη συνήθη στάση ζευγαρώματος των πρωτευόντων ζώων, «το θηλυκό πρότεινε στο αρσενικό τα οπίσθιά του», για να καταλήξει ότι «όσον καιρό η ανθρωπότητα έμενε προσκολλημένη στην παλιά στάση του πρωτόγονου ζευγαρώματος, ο άντρας έβλεπε την ερωτική του σύντροφο μόνο από πίσω και φαίνεται πως αισθητικά τον ικανοποιούσαν οι τροφαντοί και στρογγυλοί γλουτοί. Η γυναίκα δεν μπορούσε να δει τίποτα ­ γι' αυτήν ίσως να ίσχυε το φιλοσοφικό απόφθεγμα "η ομορφιά είναι όπως αυτή γνωρίζει να είναι". Από τότε όμως που άλλαξαν τα πράγματα ο ενθουσιασμός του άντρα για τους γλουτούς υποχώρησε ­εκτός από μία ή δύο αξιοσημείωτες περιπτώσεις, όπως είναι αυτή των Χότεντοτ (φυλή Πυγμαίων)­ μπροστά στην ευχαρίστηση για τους εύκαμπτους μαστούς και την κοιλιά. Το πρόσωπο επίσης άρχισε να αποκτά σημασία και για τα δύο φύλα».

Από την πληθώρα των ζητημάτων που θέτει η συγγραφέας, χωρίζοντας την ύλη της σε χρονικές και πολιτιστικές περιόδους (Α' Ο Προϊστορικός Κόσμος, Β' Η Μέση Ανατολή, η Αίγυπτος και η Ευρώπη, 3000 π.Χ.-1100 μ.Χ., Γ' Η Ασία ως τον Μεσαίωνα και ο αραβικός κόσμος, Δ' Ο ευρύτερος κόσμος, 1100-1800 μ.Χ., Ε' Διαμορφώνοντας το παρόν, 1800-1989), και από τις υποενότητες των κεφαλαίων για την Ελλάδα, τη Ρώμη, τη Χριστιανική Εκκλησία, την Κίνα, την Ινδία, το Ισλάμ, τους Ίνκας, τους Αζτέκους, θα σταθούμε σε ορισμένους σταθμούς αυτής της μακράς διαδρομής. Αναγκαστικά σταχυολογούμε κάποια συμπεράσματα της συγγραφέως, τα οποία αποκόπτονται από τα συμφραζόμενα και την αλληλουχία τους, αλλά διατηρούν τη δύναμη να ξαφνιάζουν, οπως συμβαίνει πάντα με τα θεμελιακά ζητήματα.

ΜΑΙΡΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟY, ΤΟ ΒΗΜΑ, 24-10-1999