Μια επαίσχυντη πράξη

Ξεκινώντας από το 1915, υπό την κάλυψη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, περίπου ένα εκατομμύριο Αρμένιοι σκοτώθηκαν μέσω λιμοκτονίας, με εξαναγκασμό σε πορείες και εκτοπίσεις και με μαζικές σφαγές. Παρότι οι Αρμένιοι, η Ιστορία και η παγκόσμια κοινή γνώμη θεωρούν υπεύθυνες τις οθωμανικές αρχές, η Τουρκία απορρίπτει εδώ και ενενήντα χρόνια οποιονδήποτε ισχυρισμό για εσκεμμένη γενοκτονία. Πράγματι, ακόμη και να μιλήσει κανείς για τη γενοκτονία των Αρμενίων στην Τουρκία συνιστά αδίκημα που διώκεται από τον νόμο.

Σήμερα, σε ένα πρωτοπόρο έργο πραγματικής ανασκαφής, ο τούρκος ιστορικός Taner Akcam έχει προβεί σε εκτεταμένη και πρωτοφανή χρήση οθωμανικών και άλλων πηγών καθώς και προγενέστερων μελετών αρμένιων ερευνητών για να παραγάγει μια διεξοδική αφήγηση της οθωμανικής ενοχής. Αντλώντας κάθε σημαντικό στοιχείο -από τουρκικά στρατιωτικά και δικαστικά αρχεία, πρακτικά του κοινοβουλίου, επιστολές και μαρτυρίες αυτόπτων μαρτύρων-, ο Akcam ακολουθεί την αλληλουχία των γεγονότων που οδηγούν στους σκοτωμούς και κατόπιν ανασυνθέτει τη συστηματική τους ενορχήστρωση από συντονισμένα τμήματα του οθωμανικού κράτους, το κυβερνών κόμμα "Ένωση και Πρόοδος" και διάφορες στρατιωτικές δυνάμεις. Εξετάζει ακόμη το καίριο ερώτημα του πώς η Τουρκία μπόρεσε να αποφύγει την ανάληψη της ευθύνης, υποδεικνύοντας τα αντικρουόμενα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων στην περιοχή, τις προτεραιότητες του αναδυόμενου τουρκικού εθνικού κινήματος και τις ανεπαρκείς απόπειρες της διεθνούς κοινότητας να οδηγήσει τους δράστες στη δικαιοσύνη.

Καθώς η Τουρκία επιδιώκει να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση, το έργο του Taner Akcam γίνεται ακόμη σημαντικότερο και αποκαλυπτικό. Πέραν της επικαιρότητας του, το "Μια επαίσχυντη πράξη" είναι βέβαιο πως θα αξιολογηθεί ως κλασικό και απαραίτητο έργο για το ζήτημα της γενοκτονίας των Αρμενίων.