Από το πλήθος στο κοινό

Το πλήθος, η μάζα, αποτελεί την κοινωνική ομάδα του παρελθόντος. Μετά την οικογένεια, το πλήθος αποτελεί την αρχαιότερη από όλες τις κοινωνικές ομάδες. Είναι σε όλες τις μορφές του, είτε όρθιο ή καθιστό, σταθερό ή εν δράσει, ανίκανο να εκτείνεται πέραν μιάς μικρής εμβέλειας. Όταν οι ηγέτες του σταματούν να το έχουν «στο χέρι», όταν βρίσκεται εκτός της εμβέλειας της φωνής τους, αυτό δραπετεύει. Το πιο πολυπληθές κοινό που έχει υπάρξει ήταν αυτό του Κολοσσαίου, το οποίο δεν υπερέβαινε τους εκατό χιλιάδες ανθρώπους. Τα ακροατήρια του Περικλή ή του Κικέρωνα, ακόμη και των μεγάλων ιεροκηρύκων του Μεσαίωνα, του Πέτρου του Ερημίτη ή του Αγίου Βερνάρδου, ήταν αναμφιβόλως πιο ολιγάριθμα. Επίσης, η δύναμη της ευγλωττίας, είτε πολιτικής είτε θρησκευτικής, δεν είχε εξελιχθεί αισθητά στην αρχαιότητα ή στον Μεσαίωνα. Αντιθέτως, το κοινό μπορεί να επεκτείνεται επ’ αόριστον και, καθώς η ιδιαίτερη ξεχωριστή ζωή του γίνεται όλο και πιο έντονη, δεν χωρεί ουδεμία αμφιβολία ότι πρόκειται για την κοινωνική ομάδα του μέλλοντος. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, λοιπόν, διαμορφώθηκε, χάριν της συνέργειας τριών εφευρέσεων -της τυπογραφίας, του σιδηροδρόμου και του τηλέγραφου- η τρομερή δύναμη του Τύπου, αυτού του εκπληκτικού «τηλεβόα», που κατάφερε να διευρύνει σε υπέρτατο βαθμό το παλαιό ακροατήριο του βήματος και του άμβωνος. Κατά συνέπεια, δεν συμμερίζομαι την άποψη ενός σημαντικού συγγραφέα, του Δόκτορος Λε Μπον, ο οποίος υποστηρίζει ότι «βρισκόμαστε στην εποχή του πλήθους». Ζούμε πλέον στην εποχή του κοινού ή μάλλον των επιμέρους κατηγοριών κοινού- κάτι τελείως διαφορετικό.