Πάτρα - Το Καρναβάλι

Οι φωτογραφίες του Νίκου Τασσούλα μας οδηγούν στον αθέατο, κρυφό κόσμο του πατρινού καρναβαλιού. Μια διαδρομή στο ημίφως, στην αποσπασματικότητα των κινήσεων, στη μεγεθυμένη λεπτομέρεια των χειρονομιών, στη μνήμη της μεταμφίεσης, στην ελευθερία του μακιγιάζ, εκεί όπου υπάρχει το πραγματικό καρναβάλι, μακριά από την πανοραμική ψυχρότητα μιας ρωμαϊκής γιορτής.



Αξιοπρόσεκτη πρώτη φωτογραφική εμφάνιση συνιστά το λεύκωμα του φωτογράφου Νίκου Τασσούλα, Πάτρα, το Καρναβάλι. Ένα βιβλίο με το οποίο ο φωτογράφος δηλώνει την παρουσία του στην ελληνική φωτογραφία, παρουσία που έρχεται να εδραιώσει την ως τώρα αθόρυβη πορεία του, η οποία έχει ξεκινήσει από το 1986.


Σήμερα συνεργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας με διάφορα περιοδικά και θέατρα. Το Καρναβάλι της Πάτρας είναι το θέμα αυτού του λευκώματος, όπου ο φωτογράφος αφηγείται την αθέατη όψη του, τα παρασκήνιά του. Ένα βιβλίο με ελάχιστα γραφικά ή χρωματικά στοιχεία Καρναβαλιού, «κεντημένο» κυρίως από φευγαλέες στιγμές, αφού ο φωτογραφικός φακός του Νίκου Τασσούλα εστιάζεται αποκλειστικά στον παράγοντα άνθρωπο ­ χειρονομίες, βλέμματα, υπονοούμενα, καμώματα, ρυθμοί περισσότερο προσωπικοί και λιγότερο αποκριάτικοι. Το φυσικό περιβάλλον του Καρναβαλιού λειτουργεί ως κοινωνικό σχόλιο, υπογραμμίζει την ανθρώπινη παρουσία και τονίζει τις ποικίλες συμπεριφορές της. Το Καρναβάλι της Πάτρας μέσα από τον φακό του Νίκου Τασσούλα δεν αυτοαναλώνεται σαν ένα θέαμα φολκλορικό, δεν ξεστρατίζει σε φθηνές τουριστικές αναφορές ή αφελείς εξωραϊσμούς, αλλά έχει τη δυνατότητα να υπερβαίνει την προφανή παγίδα μιας επίκαιρης καταγραφής και να αφήνει αιωρούμενα συναισθήματα και ερμηνείες. Η εικόνα του είναι σωστά δομημένη, περιεκτική, εκπληρώνει τη φωτογραφική σύμβαση εξασφαλίζοντας την ίδια στιγμή το φωτογραφικό γεγονός. Έχει την αίσθηση του μέτρου, αποφεύγει την υπερβολή, αναγνωρίζοντας την ίδια στιγμή τις χρωματικές ισορροπίες και εντάσεις που κρύβονται στα παρασκήνια του Καρναβαλιού. Η αρχή του χαμόγελου, του υπαινιγμού, το απροσδόκητο, οι επιθυμίες πίσω από τις μάσκες, το πάθος, τα παιχνίδια, οι κρυψώνες, το τέλος μιας συνομιλίας, η αρχή μιας άλλης, η θεατρικότητα των κινήσεων ή ένα ανάλαφρο σχόλιο, όλα σε μια ρυθμική αλληλουχία αποκτούν βαρύτητα, αφήνονται να ακολουθήσουν το συναίσθημα, γίνονται περιπέτεια. Ο φακός ανοίγει διάπλατα και το βάθος πεδίου δημιουργεί διαδοχικά επίπεδα σκοτεινότητας που αγκαλιάζουν το τελικό αποτέλεσμα. Τι θα δεις άραγε στην επόμενη σελίδα; Σκηνές από την κατασκευή των αρμάτων, δρώμενα στις κεντρικές πλατείες της Πάτρας, στιγμιότυπα πριν από τη μεγάλη παρέλαση, η ένταση της προετοιμασίας, ο χορός στο θέατρο Απόλλων, στιγμιότυπα από τυχαίες συναντήσεις που παρέχουν τη δυνατότητα να μεταμορφώνουν τις στιγμές σε μια ατέλειωτη πράξη φαντασίας.


Μέσα από τις φωτογραφίες διακρίνονται οι επιδράσεις που δέχθηκε ο φωτογράφος από τη μαθητεία του στα σεμινάρια του Νίκου Οικονομόπουλου και του Larry Towell ­και οι δύο φωτογράφοι του Magnum­, καθώς και οι εμφανείς επιρροές από στοιχεία και μνήμες που ενσωμάτωσε από τον μεγάλο αμερικανό φωτογράφο Alex Webb.


Η αλήθεια είναι ότι προς το τέλος του βιβλίου κάποιες σελίδες με φωτογραφίες με πολύ έντονα χρωματικά στοιχεία, κάποιες εμμονές στο κόκκινο και μερικές επαναλήψεις από το θέατρο Απόλλων περισσεύουν και επιβραδύνουν τον ζωηρό ρυθμό του λευκώματος. Εδώ σκέφτεται κανείς πόσο δύσκολο είναι να τιθασευθεί το χρώμα και οι αρμονικές του, ώστε να μπορεί να ξεφεύγει πάντα από τη φόρμα και να γίνεται περιεχόμενο. Αλλά στο σύνολό του το Πάτρα, το Καρναβάλι είναι ένα καλοφτιαγμένο λεύκωμα, φωτογραφημένο με κέφι και ζωντάνια, προπαντός στα συνθετικά του μέρη, ώστε το πρόσθετο βάρος του χρώματος εύκολα μπορεί να μη βαραίνει το μάτι του θεατή.

ΝΙΝΑ ΚΑΣΣΙΑΝΟΥ, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 18-03-2001