Βυζάντιο και Ρωσία

Η ιστορία της μεγάλης Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως -της "Νέας Ρώμης"- είναι μια ένδοξη ιστορία, σημαντική όχι μόνο για όσους Ορθόδοξους Χριστιανούς μιλούν ακόμη σήμερα την ελληνική γλώσσα, αλλά για όλους. Από την Κωνσταντινούπολη η ορθόδοξη χριστιανική πίστη μεταδόθηκε στο μεγαλύτερο μέρος της Ανατολικής Ευρώπης. Μεταφρασμένη σε πολλές γλώσσες, η λειτουργία της μεγάλης Εκκλησίας έδωσε την απαραίτητη πνευματική καθοδήγηση σε Γεωργιανούς, Βουλγάρους, Σέρβους, Ρώσους, Ρουμάνους και σε μεταγενέστερους αιώνες διαδόθηκε και στους Ορθόδοξους της Ασίας, της Αμερικής, της Δυτικής Ευρώπης και της Αφρικής. Η οικουμενικότητα αυτή της χριστιανοσύνης του Βυζαντίου υπήρξε αρχικά αδιαχώριστη από την πολιτική οικουμενικότητα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, που από το 320 είχε ως επίκεντρο το Βόσπορο. Αλλά, ενώ οι πολιτικές ατυχίες περιόρισαν την αυτοκρατορία στις διαστάσεις μικρού εθνικού κράτους, η Εκκλησία διατήρησε την παράδοση και την πρακτική της οικουμενικότητας.

Στο βιβλίο αυτό ο λόγος αφορά μια κρίσιμη περίοδο στη διαδικασία της αυτοκρατορικής αποσύνθεσης και της εκκλησιαστικής αναζωογόνησης. Ενώ η καχεκτική αυτοκρατορία των Παλαιολόγων (1261-1453) αγωνιζόταν απλώς για να επιζήσει, το Πατριαρχείο, ελεγχόμενο από θερμούς οπαδούς του κινήματος των "Ήσυχαστών" όπως συχνά λέγονται -μολονότι η δράση τους υπερέβαινε κατά πολύ τις μοναστικές κοινότητες του Άθω και κάλυπτε όλες τις πτυχές του εκκλησιαστικού βίου-, μπόρεσε να παίξει αποφασιστικό ρόλο στην πνευματική, πολιτιστική και κοινωνική διαμόρφωση ολόκληρης της Ανατολικής Ευρώπης. Η ανάδυση της ηγεμονίας της Μόσχας είναι ένα από τα πιο θεαματικά και μοιραία ιστορικά γεγονότα του 14ου αιώνα. [...]

(από τον πρόλογο στην ελληνική έκδοση)