Ευερεθιστότητα στα παιδιά και τους εφήβους

Τα γεγονότα της ζωής μας είναι πλέον σε μεγάλο βαθμό μη αναμενόμενα. Η πολυπλοκότητα και οι δυσκολίες της καθημερινότητας φέρνουν συχνά σε αντιπαράθεση ενήλικες και παιδιά με άτομα της οικογένειας, φίλους, συναδέλφους, συνεργάτες, ακόμη και αγνώστους.

Ο θυμός και η επιθετικότητα εκφράζονται ανοιχτά, χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια αναχαίτισης ή κάλυψης, σε όλα τα επίπεδα – προσωπικό, οικογενειακό, κοινωνικό. Από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της εποχής είναι η επιθυμία για άμεση ικανοποίηση των επιθυμιών, καθώς και η έλλειψη υπομονής και μετριοπάθειας. Ο εκνευρισμός και η δυσαρέσκεια συχνά χαρακτηρίζουν και την αλληλεπίδραση με τους θεσμούς και την πολιτεία.

Τα παιδιά γεννιούνται και μεγαλώνουν σε ένα κοινωνικό περιβάλλον που έχει στοιχεία έντασης και συγκρούσεων. Ορισμένα από αυτά είναι δύσκολα, δύσθυμα, τσακώνονται συχνά, γκρινιάζουν συνεχώς, δεν ευχαριστιούνται με τίποτα, κουράζουν και προβληματίζουν τους γονείς τους. Οι εκρήξεις θυμού που εμφανίζουν, συχνά, δεν είναι διαχειρίσιμες, και στην ομάδα των συνομηλίκων δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλή, όταν δυσφορούν και επιτίθενται λεκτικά ή σωματικά. Στο σχολείο, η ευερέθιστη και επιθετική συμπεριφορά είναι από τα συνήθη και σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί.

Η ευερεθιστότητα, δηλαδή η τάση για εύκολο θυμό, ιδιαίτερα στους ανηλίκους, είναι το θέμα που πραγματεύεται αυτό το βιβλίο, μέσα από μια βιο-ψυχοκοινωνική προσέγγιση, προσπαθώντας να απαντήσει σε ερωτήματα όπως:

• Γιατί τόσο πολλά παιδιά είναι ευερέθιστα και μπορούν να φτάσουν σε ακραίο θυμό;

• Η ευερεθιστότητα σε παιδιά και ενήλικες συνδέεται με ψυχοπιεστικά γεγονότα και τις υπερβολικές απαιτήσεις του σύγχρονου τρόπου ζωής;

• Το να αντιδρά κανείς με θυμό όταν ματαιώνεται είναι κάτι εγγενές, ή σχετίζεται κατά κύριο λόγο με το κοινωνικό περιβάλλον, τις σχέσεις στην οικογένεια και τον τρόπο ανατροφής;

• Η ευερεθιστότητα, δηλαδή η τάση να αντιδρά κανείς με θυμό, είναι απλώς ένα στοιχείο συμπεριφοράς, ή αποτελεί έκφραση υποκείμενης συναισθηματικής δυσφορίας;

• Είναι η ευερεθιστότητα πιο συχνή σε ορισμένους λαούς και κοινωνίες;

• Πώς επιτυγχάνεται ο αυτοέλεγχος;