Κοινωνιολογία των κοινωνικών ανισοτήτων στην εκπαίδευση

Στην παρούσα εργασία εξετάζονται οι κοινωνικές ανισότητες στην ανώτατη εκπαίδευση κατά τη μεταπολεμική περίοδο (1956-1998). Αρχικά, παρουσιάζονται αναλυτικά οι συναφείς μελέτες, οι οποίες, παρά το γεγονός ότι καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της εξεταζόμενης περιόδου, μελετούν την πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση με αποσπασματικό χρονικά τρόπο και με διαφορετικά κάθε φορά ερευνητικά και μεθοδολογικά εργαλεία. Στη συνέχεια, διευκρινίζονται τα μεθοδολογικά ζητήματα που προκύπτουν κατά την επεξεργασία των δευτερογενών στατιστικών στοιχείων και, με τη χρήση ενιαίου με­θοδολογικού εργαλείου, ερευνάται η πρόσβαση των κοινωνικο-επαγγελματικών ομάδων στην ανώτατη εκπαίδευση, τόσο στην κάθετη (σύνολο ανώτατης εκπαίδευσης) όσο και στην οριζόντια (κατά σχολές) διάστασή της, σε σχέση με τις κοινωνικοοικονομικές και εκπαιδευτικές μεταβολές που πραγματοποιούνται κατά τη μεταπολεμική περίοδο.

Η μετανάστευση, η προσπάθεια εκβιομηχάνισης της χώρας έως τα μέσα της δεκαετίας του ’70 και η ανάπτυξη του τριτογενή τομέα στη συνέχεια, η ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η υιοθέτηση αρχών του κράτους-πρόνοιας και ο εκδημοκρατισμός του εκπαιδευτικού συστήματος συνδέονται με την ανάπτυξη των «μεσαίων κοινωνικών» στρωμάτων στην Ελλάδα, κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Τα «μεσαία» κοινωνικά στρώματα χρησιμοποιούν την ανώτατη εκπαίδευση για την κοινωνική τους αναπαραγωγή περισσότερο από κάθε άλλο κοινωνικό στρώμα, γι’ αυτό κι εμφανίζουν τις μεγαλύτερες ευκαιρίες πρόσβασης στην ανώτατη εκπαίδευση. Από την άλλη, τα «ανώτερα» κοινωνικά στρώματα διατηρούν την κοινωνική τους θέση μέσα από την πρόσβασή τους στις προνομιούχες σχολές. Τα «κατώτερα» κοινωνικά στρώματα εμφανίζουν τις λιγότερες πιθανότητες εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση, κι, όταν καταφέρουν να εισαχθούν σ’ αυτήν, «διοχετεύονται» στις μη προνομιούχες σχολές.