Οι μεταμορφώσεις της κρυφής Ελλάδος

Η σκιά του Παρθενώνα, καθώς προβάλλει στον ορίζοντα της Αθήνας, μια οποιαδήποτε ημέρα του χρόνου, μοιάζει με χάσμα στη συνέχεια της καθημερινότητας. Είναι μια ύπαρξη που έφτασε ως εμάς από τα βάθη των αιώνων, παραμένει όμως σύγχρονή μας. Στέκει δίπλα μας, ανάμεσά μας, μας αφήνει αδιάφορους ή όχι, πάντως το ξέρουμε πως δεν πρόκειται να φύγει από κει. Ή, εν πάσει περιπτώσει, ξέρουμε ότι αν κάποια μέρα, ο μη γένοιτο, ο λόφος της Ακρόπολης για οποιονδήποτε λόγο μείνει φαλακρός, τότε η ζωή μας δεν θα είναι πια η ίδια.






Ολο το έργο του Τάκη Θεοδωρόπουλου αποτελεί μιαν αδιάκοπη, πότε ψιθυριστή και πότε μεγαλόφωνη, συνομιλία με το αρχαίο παρελθόν. Η αρχαιότητα αποτελεί σταθερή εμμονή του: όχι απλώς σαν μυθοπλαστικό πλαίσιο, αλλά κυρίως σαν ένα απόλυτο μέτρο για την τέχνη, το στοχασμό, το ήθος, ένα μέτρο ξένο προς τη σύγχρονη πραγματικότητα, που ταλανίζει ωστόσο τη συνείδηση των ηρώων του, έμμεσα εγκαλώντας τους για την ελλειμματική τους εσωτερικότητα. Ο προβληματισμός του δεν απομακρύνεται, στα είκοσι τόσα χρόνια της πεζογραφικής εκδίπλωσής του, από τους δύο τόπους που τον στοιχειώνουν: ο ένας είναι η σχέση του δημιουργού με την τέχνη του· ο άλλος, η σχέση του σύγχρονου κόσμου με την πολιτισμική κληρονομιά του.

Δεν πρόκειται για στείρα αρχαιολατρία· η προσπάθεια αυτού του «τροφίμου των μουσείων», όπως αυτοχαρακτηρίζεται, να αφουγκραστεί τις φωνές που βγαίνουν από τα ερείπια- «ένδοξα ή άδοξα, προστατευμένα στα μουσεία ή απλώς αφημένα εκεί που εξόκειλαν με το πέρασμα του χρόνου»- δεν είναι αισθητιστική. Ο Θεοδωρόπουλος αναζητεί στα πρόσωπα των αγαλμάτων, που τον κοιτάζουν «σχεδόν αγκυλωμένα από την άλλη άκρη του χρόνου», εκείνη την αεί διαφεύγουσα ουσία που μπορεί να αφορά και τη δική του ύπαρξη. Γιατί η αρχαία ελληνική τέχνη συνεχώς μεταμορφώνεται -σε κάθε αιώνα μιλάει με διαφορετικό τρόπο· και η δημιουργική περιπέτεια την οποία κάθε έργο εγκιβωτίζει, μπορεί να κινητοποιήσει το φαντασιακό ορίζοντα της σύγχρονης εποχής. Εκείνο το μερίδιο «από τη σιωπή του κόσμου που το γέννησε», το οποίο απελευθερώνει, έστω και ακρωτηριασμένο (ή ίσως και γι' αυτό), το αρχαίο έργο τέχνης, μπορεί να αποδειχθεί γεμάτο σημασίες για το σύγχρονο άνθρωπο. Αυτός είναι ο πυρήνας του βιβλίου «Οι μεταμορφώσεις της κρυφής Ελλάδας», που γράφτηκε σαν αντίστιξη προς το Φαντασιακό Μουσείο του Αντρέ Μαλρό, ανατέμνοντας τους προβληματισμούς του Γάλλου συγγραφέα, διατυπώνοντας τα νέα ερωτήματα που γεννούν οι καταφάσεις του. Γιατί αν ο Θεοδωρόπουλος μας καλεί να στρέψουμε το βλέμμα προς το παρελθόν, δεν είναι για να επικυρώσουμε τις βεβαιότητές μας, αλλά για να «κατοχυρώσουμε τις αβεβαιότητες που μας έφεραν ώς εδώ, το δικαίωμά μας να συνεχίσουμε να απορούμε με τον κόσμο, με τον εαυτό μας, με τα έργα μας».



ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 22/02/2002