Ταξίδια Περσία, Ρουμανία, Σοβιετική Ένωση, Βουλγαρία

Το Παζάρι της Τεχεράνης λογίζεται ως το μεγαλύτερο του Ισλάμ. Είναι πραγματικά μια πόλη μες στην πόλη, περιφραγμένη από σπίτια που αποτελούν, σαν να πούμε, τα τείχη της, και σκεπασμένη ολόκληρη. Φυλάγεται έτσι από τον ήλιο και τη βροχή και μπορεί να συνεχίζει ανενόχλητη την ιδιόρρυθμη ζωή της, σ` όλες τις ώρες της ημέρας κι όλες τις εποχές της χρονιάς. Μπαίνει κανείς στο Παζάρι από λίγες ειδικές πύλες, κάτω από στοές, και χάνεται εύκολα στο λαβύρινθο των στενών του, όπου συνωστίζονται όλη μέρα οι διαβάτες, οι βαστάζοι με τα φορτία τους και συχνά τα ζώα. Δεξιά κι αριστερά στριμώχνονται τα μαγαζιά, απειράριθμα, μικρά και μεγάλα. Τα εμπορεύματα στοιβάζονται στους δρομάκους, οι βιοτεχνίες βοούν.




"Συνεχίζοντας την περιήγησή μας στην Περσέπολη, σταθήκαμε αρκετά εμπρός στα ανάγλυφά της. Είναι αμέτρητα και συχνά θαυμάσια διατηρημένα. Ένα θέμα τους συνηθισμένο, σε πολλές παραλλαγές: το λιοντάρι που άρπαξε ένα ελάφι κι άρχισε να το σπαράζει. Άλλο θέμα: ο Μεγάλος Βασιλιάς, ήρεμος, με τέλεια αυτοκυριαρχία, που μάχεται το πνεύμα του κακού, προσωποποιημένο από ένα θηρίο ή ένα φανταστικό δράκο. Το τέρας, ολόρθο απέναντί του, του έχει αρπάξει το ένα χέρι και ανοίγει τις φοβερές μασέλες του. Εκείνος το μαχαιρώνει με το ένα χέρι στην κοιλιά και με τ' άλλο στην κορυφή κι έτσι, μαχαιρωμένο, το κρατά σε απόσταση.
Τα πρόσωπα στα διαζώματα είναι πλήθη: αυλικοί, φρουροί, υπήκοοι, δούλοι, σε διάφορες εκδηλώσεις της ζωής, επίσημες ή οικείες. Όλο άντρες. Καμιά αναπαράσταση γυναικείας μορφής δεν βρίσκεται σε τούτη τη νεκρούπολη που εκφράζει έναν ολόκληρο πολιτισμό. Ούτε σκηνή ερωτική καμιά. Είταν, άραγε, ή γυναίκα, στα μάτια των ανθρώπων αυτών, πλάσμα στο έπακρο σεβαστό και απαραβίαστο, που δεν επιτρεπότανε να το παρασταίνουν και να το συζητούν; Ή μήπως είταν η ύπαρξή της κάτι αμελητέο, ανάξιο να απασχολήσει τον καλλιτέχνη που είταν δοσμένος σ' άλλα θέματα, ασύγκριτα πιο σπουδαία γι' αυτόν: βασιλιάδες, πολεμάρχους, με τις ακολουθίες τους, αντιπροσωπείες εθνών, άγρια θηρία. Κι ο έρωτας τι είταν, άραγε, στη συνείδησή τους; Ιεροτελεστία ή θεραπεία κατώτερης ολικής ανάγκης, κρυμμένη στην πεζή καθημερινότητα του σπιτιού; Ποιος θα μας αποκριθεί; Η Περσία των κλασικών χρόνων είχε δημιουργικές δυνάμεις μεγάλες, αλλά δεν είχε συγγραφείς. Της έλειψε το έντεχνο γράψιμο που διαρκεί, η ικανότητα να μιλήσει στους μεταγενέστερους με λόγους, να εξηγήσει τον εαυτό της, την αντίληψή της της ζωής και, επιτέλους, την πολιτική της που είχε στόχους παγκόσμιους. Στέκεται βουβή κι ανήμπορη, με μάτια πέτρινα, ανέκφραστα, εμπρός στον Ηρόδοτο και τον Αισχύλο που λένε, λένε, λένε για τους Πέρσες, στον κόσμον όλο και σ' όλους τους αιώνες". (Από την έκδοση)
Περιεχόμενα

ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΣΙΑ
Οι ίδιοι οι Πέρσες του Αισχύλου
Τα μαύρα μάρμαρα της Περσέπολης
Λαοί και θρησκείες της Ασίας
Ισπαχάν "Ο μικρός κόσμος"
Προβλήματα του περσικού λαού
Μορφές της Ανατολής
Τεχεράνη
ΡΟΥΜΑΝΙΑ
Συναντήσεις με βαλκανικούς συγγραφείς
Η σημερινή Ρουμανία
Το νέο ρουμανικό κράτος εκολλεκτιβοποίησε τα πάντα
ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ
Ο Σοβιετικός πατριωτισμός
Το Σοβιετικόν καθεστώς και ο κόσμος
Η Σοβιετική κοινωνία
ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ
Ο Βουλγαρικός λαός
Τι λένε οι Βούλγαροι
Η μορφή της χώρας
Βαλκανική και βουλγαρική παράδοση
Ελληνικές πόλεις της Μαύρης Θάλασσας
Ο Λαϊκός πολιτισμός των Εθνών του Αίμου