Γράμματα στον Στέλιο Λύτρα

Φαίνε και σιγά.
Και ας μην αρμόζει, τίποτε τέτοιο
στην περίπτωση του Λύτρα.

Δεν συνηθίζεται, μα εγώ δεν είμαι κριτικός. Και ούτε θα κατορθώσω ποτέ να γίνω. Πρόκειται για ιδιότητα κερδισμένη σε δύσκολους αγώνες, που όσο και να παραγνωριστεί ή να παρεξηγηθεί συμπορεύεται και υποστυλώνει κάθε φορά την ίδια την τέχνη της στοχεύσεώς της. Το σύντομο αυτό εγχειρίδιο οφείλει μονάχα να μεριμνήσει για την παροχή μερικών κατευθύνσεων που για πάντα θα οδηγούν σε μια αίσθηση ή καλύτερα μια φαντασίωση, με όλη τη δυναμική του επικίνδυνου, αυτού όρου.
Απ΄ εκείνα τα λίγα που κατορθώνει ο αυτοδίδακτος να αποκομίσει απ΄ το φάσμα της τέχνης απομένουν μονάχα υπόνοιες, φιλοδοξίες που δεν απέδωσαν και μια ζωή χαμηλωμένη, στο ύψος του πάθους, απειλητική. Θέλω να πω πως εκείνο που απομένει στον μύστη, δεν είναι άλλο από τα τραγούδια που ακούγονται με την ταυτόχρονη έξαρση όλων των επιστημών της αίσθησης. Να εμπλέκονται όλες οι τέχνες, κάθε γλώσσα να γυρεύει την πρωτοπορία, αντλώντας από ανεξάντλητες πηγές. Η πρωτοτυπία του θυμικού μας, ανεπανάληπτη και ωραία. Η ύστατη ωδή στην αφαίρεση.
Άλλο προορισμό από την εικόνα, το όνειρο και το πάθος να μην έχει αυτός ο κόσμος.
Τελειώνοντας, επισημαίνεται πως στο κείμενο που ακολουθεί και που ακόμη γυρεύει με αγωνία το είδος του, δεν περιλαμβάνονται κείμενα, πεζά ή ποιήματα του Στέλιου Λύτρα. Την ώρα που συντελείται το γεγονός του ποιήματος, καμιά κριτική, καμιά αυθαιρεσία δεν είναι ευπρόσδεκτη. Στους καθρέφτες, γιατί τέτοιοι της ζωής μας είναι όλοι αυτοί οι στίχοι που καίγονται χρόνια τώρα στις ανθολογίες αρμόζει για πάντα η πολλή μοναξιά. Το απόσπασμα της εισαγωγής συμπεριλαμβάνεται ως βιογραφικό σημείωμα, υπαινι-κτικού μονάχα, -όπως κάθε ποίηση-, του τρόπου με τον όποιο έγραψε μα και κυρίως έζησε ο Στέλιος Λύτρας.


ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ ΚΑΙ ΕΝΑΝ ΕΡΩΤΑ
[…] Ο Έρωτάς του για την Ανδρομάχη άρχισε πριν από χιλιάδες χρόνια, όταν βαθιά μέσα στη μήτρα, για πρώτη φορά, ανάμεσα στους ανεξιχνίαστους χτύπους της μητέρας άκουσε τις φωνές που τον καλούσαν «Ιππόλυτε, Ιππόλυτε» και ένιωσε, ολότελα απροσδιόριστα στην αρχή, πιο καθαρά ύστερα, το άγγιγμα από τον πιο μακρινό άνεμο, τη βεβαιότητα πως ο μεγάλος άνεμος, κάπου μακριά, πέρα από τη Μονεμβασιά, πέρα απ΄ τον Όλυμπο των πουλιών, πέρα απ΄την έρημο υπάρχει…]
Έτσι διασώζεται το άλλο, το σύντομο βιογραφικό του μέσα κόσμου. Ολόκληρη η καταγωγή του Στέλιου Λύτρα συστήνεται στον Τοξότη του, στο κεφάλαιο που τιτλοφορείται Ανδρομάχη. Σε λίγη ώρα πέφτουν όλα τα τείχη, αλλάζουν τα χρόνια. Ο βισκοντικός καλλιτέχνης, γυμνός πια απ΄ τη μοναξιά του, λευκός και ιδεώδης ψιθυρίζει μες στον άνεμο το όνομά του. Από την Άμφισσα ως την Αθήνα σηκώθηκαν άνεμοι, πάντα να κουβαλούν τους στίχους όσων έγιναν πια για πάντα αιθέρες και ιδέες. Και σώθηκαν.
[Ύστερα ήρθαν οι μέρες του Νότου, τα δίσεχτα χρόνια, στην Αντιόχεια έπεσε λιμός, λοιμός, και οι προλετάριοι πέθαιναν στους ναούς, ικέτες, εξόριστοι, βασιλείς, αυτοκρατορικές πόρνες και κήρυκες πέθαιναν]
Ο Στέλιος Λύτρας, στο βάθος του κιτρινισμένου καφενείου του άλλου κόσμου, στις ίδιες θέσεις που ατένισε τον κόσμο ο Αλέξης Τραϊανός εξομολογείται τις κοιτίδες του. Αντιόχεια, Βενετία, Αθήνα, Μαρία. Πόλεις σταθμοί για τον Έλληνα δραματουργό και ποιητή. Ονόματα που δοκιμάστηκαν και άντεξαν. Μια Αντιόχεια σαν την Αλεξάνδρεια του Μπαρρές, με τον κοσμοπολίτικο ηδονισμό της και τη μελαγχολία της κόρης που οδηγείται προς το θάνατο. Μια μορφή βαγκνερική, βγαλμένη θαρρείς απ΄την πόλη φάντασμα του Λουκίνο Βισκόντι. Πρόκειται για μια επ΄ εκείνες τις μορφές που χαρακτηρίζουν διακριτικά τις εποχές. Μορφές που λησμονιούνται για να επιστρέψουν κάποτε ορμητικότερες από ποτέ, με την ατόφια τους ειλικρίνεια, με σώμα και πνεύμα σε πλήρη αρμονία, αφήνοντας σινιάλα για τους μελλοντικούς καιρούς.
Ημερολόγιο του Τοξότη, Δάφνη, Οι θλιμμένες σιωπές του ποταμού Οκαβάνγκο, Ελπήνωρας, Η Ιουλιέτα των Μάκιντος, μερικοί από τους τίτλους της εργογραφίας του Λύτρα, κατά κόσμο Στέλιου Πούλου που έζησε και πέθανε δοσμένος στη φιλοδοξία του πνεύματος. Σε αυτήν την κατάσταση που απαιτεί ταυτόχρονη εγρήγορση της αισθητικής μα και σύνθεση. Ένα σύμπαν ολόκληρο, εξοικειωμένο σε απόλυτο βαθμό με το ποιητικό φαινόμενο.