Η κληρονομιά του Βυζαντίου

Ο Φρανσουά Τυάλ αναλύει στο βιβλίο αυτό τη σημασία που έχει το θρησκευτικό στοιχείο (και πιο συγκεκριμένα αυτό της Ορθοδοξίας) στη δημιουργία εθνικών κρατών. Ο Τυάλ αναγνωρίζει βέβαια την ύπαρξη και άλλων σημαντικών παραγόντων σ’ αυτήν τη διαδικασία: Τη γεωγραφική θέση, τη γλώσσα, την παράδοση, ακόμα και το μυθικό στοιχείο που συνοδεύει συνήθως κάθε προσπάθεια αυτοπροσδιορισμού των εθνικών φιλοδοξιών. Υπογραμμίζει όμως τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στα κράτη της Δυτικής Ευρώπης και στις ανατολικές εκείνες κοινωνίες που αποτελούσαν επί αιώνες τμήματα αυτοκρατοριών, δηλαδή πολυεθνικών και πολυθρησκευτικών πολιτικών συγκροτημάτων. Στις χώρες αυτές, στις οποίες κυριαρχεί ως θρησκεία η Ορθοδοξία, ο επανακαθορισμός μιας συλλογικής ταυτότητας, που ξεκίνησε στις αρχές του 19ου αιώνα με βάση το εθνικό κριτήριο και τον πόθο γι’ ανεξαρτησία, είχε ως πλαίσιο έντονους ανταγωνισμούς μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων της εποχής. Για το λόγο αυτό, τα Βαλκάνια, ο Καύκασος και η Εγγύς Ανατολή μεταβλήθηκαν σε «πυριτιδαποθήκη» – με αποτέλεσμα αδιάκοπους πολέμους, μετακινήσεις πληθυσμών, θρησκευτικούς διωγμούς και επιθετικούς εθνικούς αναπροσδιορισμούς, που δεν ανέχονταν ούτε την ανομοιογένεια του πληθυσμού μιας χώρας, ούτε την έλλειψη χρονικής συνέχειας στην εθνική της Ιστορία.

Κριτική από Το Βήμα