Δημοκρατία

Από τα τελευταία που εξέδωσε εν ζωή ο Τσαρλς Τίλλυ, το βιβλίο αυτό αποστάζει με διαύγεια το πλούσιο συγγραφικό του έργο σε ζητήματα ιστορικής και πολιτικής κοινωνιολογίας. Θέμα του είναι η δημοκρατία ως αδιάλειπτη διαδικασία διαβούλευσης μεταξύ κράτους και πολιτών. Και βασικό του ερώτημα είναι τι οδηγεί ένα καθεστώς σε εκδημοκρατισμό και τι σε αποδημοκρατικοποίηση. Ο Τίλλυ μελετά τις συνθήκες που επηρεάζουν, θετικά ή αρνητικά, το εύρος, την ισοτιμία, την ασφάλεια και την αμοιβαία δεσμευτικότητα της δημοκρατικής διαβούλευσης. Τέτοιες συνθήκες, υποστηρίζει, διαμορφώνονται από βαθύτερες μεταβολές που αφορούν στα δίκτυα εμπιστοσύνης, στην κατηγορική ανισότητα και στα αυτόνομα κέντρα εξουσίας μιας κοινωνίας. Οι τρεις αυτοί παράγοντες εξετάζονται σε συνάρτηση με την διοικητική ικανότητα του κράτους αλλά και με τους αιφνίδιους πολιτικούς κραδασμούς (εδαφικές κατακτήσεις, επαναστατικές ταραχές, εμφυλίους πολέμους) που μπορεί να κλονίσουν ένα πολιτικό καθεστώς και να το οδηγήσουν είτε στον εκδημοκρατισμό ή, αντιθέτως, στην αποδημοκρατικοποίηση.

Το βιβλίο θέτει καίρια ερωτήματα για το μέλλον της δημοκρατίας στον σύγχρονο κόσμο. Για παράδειγμα, πώς ακριβώς συνδέονται οι προοπτικές της δημοκρατίας με την άνοδο του θρησκευτικού φονταμενταλισμού ή με την κατεδάφιση του κράτους πρόνοιας; Τέτοια ερωτήματα πηγαίνουν πίσω από την επιφάνεια της πολιτικής, στις βαθύτερες διεργασίες που μεταβάλλουν τις σχέσεις μεταξύ κράτους και πολιτών. Ο ρεαλισμός του επιχειρήματος, η εμπειρική τεκμηρίωση με πλήθος παραδειγμάτων από το μακρινό έως το πολύ πρόσφατο παρελθόν και η αμεσότητα του ύφους καθιστούν το έργο αυτό απαραίτητο σε όποιον θέλει να στοχαστεί βαθύτερα τις μεγάλες πολιτικές αλλαγές που επηρεάζουν σήμερα τις τύχες της δημοκρατίας σε παγκόσμια κλίμακα.